Bu çalışmada farklı ölçek
dönüştürme yöntemlerini PISA 2012 matematik okuryazarlığı verileri üzerinde
karşılaştırmak amaçlanmıştır. Bu amaçla seçilen iki kitapçıktan elde edilen
puanlar madde tepki kuramına dayalı ölçek dönüştürme (ortalama-ortalama,
ortalama-standart sapma, Stocking-Lord, Haebara) ve test eşitleme yöntemleri
(MTK gerçek-puan eşitleme, MTK gözlenen-puan eşitleme) kullanılarak eşitlenmiş
ve farklı yöntemlerden elde edilen sonuçlar incelenmiştir. Çalışma, 4 ve 11
numaralı kitapçıklardaki matematik testlerine verilen cevaplar kullanılarak
yürütülmüştür. Bu nedenle araştırmanın çalışma grubunu Türkiye örnekleminde 4
numaralı kitapçığı cevaplayan 348 ve 11 numaralı kitapçığı cevaplayan 368 olmak
üzere toplam 716 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada test eşitleme için “denk
olmayan gruplarda ortak madde deseni” kullanılmıştır. Verilerin analizinin ilk
aşamasında madde tepki kuramının tek boyutluluk varsayımı test edilmiştir.
Ardından PARSCALE 4.1 programı ile madde ve yetenek parametreleri
kestirilmiştir. Parametre kestiriminde iki-parametreli lojistik model ve
genelleştirilmiş kısmi kredi modeli kullanılmıştır. Daha sonra STUIRT programı
ile dört farklı yöntem kullanılarak ölçek dönüştürme işlemi yapılmıştır. Son
aşamada ise her iki formdan elde edilen test puanları POLYEQUATE programı ile
eşitlenmiştir. Farklı yöntemlerden elde edilen hata miktarları ise
ağırlıklandırılmış hata kareleri ortalaması (WMSE) ile hesaplanmıştır. Çalışma
sonucunda, en az hata miktarına sahip yöntemin gerçek-puan eşitlemede
Stocking-Lord, gözlenen-puan eşitlemede ise Haebara yönteminin olduğu
bulunmuştur. En yüksek eşitleme hatasını ise ortalama-standart sapma yönteminin
verdiği tespit edilmiştir.