The Introduction of Mapping Cultures in European Archaeology - Time Meets Space

Abstract

Počeci mapiranja kultura u evropskoj arheologijio susretu vremena i prostoraApstrakt: Praistorijska arheologija ima svoje korene u različitim praksama i naukama: antikvarstvu, prirodnoj istoriji, geologiji, filologiji i tako dalje. Krajem XIX veka u arheologiji se formiraju glavni konceptualni alati, između ostalih i "bazični blok" -arheološka kultura. Identifikovanje prostorne dimenzije arheoloških kultura u velikoj meri je povezano sa inovacijama u bliskim disciplinama kakva je bila antropogeografija, čiji je osnivač Fridrih Racel (Friedrich Ratzel), ali i s generalnim razvojem kartografije koja se pokazuje kao korisno i "objektivno" oruđe u mapiranju evropskih nacionalnih država i različitih etničkih ili lingvističkih zajednica. Fridrih Racel je sopstvene ideje zasnovao na učenjima Morica Vagnera (Moritz Wagner), geografa, putopisca i istraživača i njegovom "Zakonu o migracijama" koji je Vagner zamislio kao dopunu Darvinove teorije evolucije. Inovativna metoda mapiranja kultura ali i migracionizam ostale su trajne oznake Racelove antropogeografije ali i "škole kulturnih krugova". Primeri iz arheologije nemačkog govornog područja nedvosmisleno prikazuju na koji je način vizualizacija arheoloških kultura uticala i na samo tumačenje praistorije u Evropi.Ključne reči: arheološka kultura, istorija arheologije, centralnoevropska arheologija, antropogeografija, kartografija, kulturni krugovi Uvod U sećanju mi je ostalo da je tokom perioda osnovnog obrazovanja jedan od najvažnijih pomoćnih udžbenika bio istorijski atlas. U odnosu na "suvoparni" udžbenik iz istorije, gde su se vladajuće dinastije i ratovi smenjivali na sitno otkucanim stranama propraćeni ponekom crno-belom fotografijom ili reprodukcijom slike, istorijski atlas je izgledao kao pravo osveženje. Na raznobojnim kartama iz različitih perioda mogao sam po prvi put sagledati istoriju, koja je zahvaljujući njima prestala da bude samo niz nepovezanih događaja koji suštinski nemaju veze sa mojim dečačkim životom. Naročito mi je ostala u sećanju karta perioda ranog srednjeg veka, i rasporeda "naroda" posle velikih turbulentnih događaja koji su označili "propast Rimskog carstva". Tako sam po prvi put mogao videti prošlost, mogao sam videti "kretanja naroda", "zakonitost" istorijskih procesa vizualizovanu u prostoru. Nešto kasnije, vrlo slične istorijske mape su se poja-