WPROWADZENIEKategoria zmian nast臋puj膮cych w procesie przystosowania u os贸b po nabyciu trwa艂ej niepe艂nosprawno艣ci ruchowej zyska艂a w ostatnim dziesi臋cioleciu nowe pod艂o偶e interpretacyjne. Zawiera si臋 ono w wi臋kszej ni偶 dotychczas koncentracji na aspektach pozytywnych, elementach konstruktywnych i rozwojowych w wyja艣nianiu konsekwencji doznania ogranicze艅 ruchowych. Po okresie wieloletniego skupiania si臋 badaczy na analizie negatywnych przeobra偶e艅 powstaj膮cych na skutek do艣wiadczania krytycznych zdarze艅 偶yciowych, d膮偶y si臋 obecnie do uj臋cia pe艂nego zakresu zmian, r贸wnie偶 tych korzystnych, dostrzeganych jako pozytywne nast臋pstwo szczeg贸lnie nieszcz臋艣liwych okoliczno艣ci. Nie oznacza to, i偶 w ramach wyja艣niania procesu przystosowania os贸b z nabyt膮 niepe艂nosprawno艣ci膮 ruchow膮 nie wskazywano dot膮d element贸w pozytywnych (por. Wright, 1983;Shontz, 1975). Niemniej z racji dominuj膮cych perspektyw teoretycznych k艂ad膮-cych g艂贸wnie nacisk na reakcje psychopatologiczne, traktowane by艂y marginalnie. Zauwa偶alne w ostatnich latach przesuni臋cie akcentu z aspekt贸w negatywnych na pozytywne w analizie konsekwencji nabycia niepe艂nosprawno艣ci ruchowej, pozwala na dostarczenie szerszego i precyzyjniejszego rozumienia tego zjawiska. Do jego okre艣lenia wykorzystywane s膮 r贸偶norodne terminy, np. pozytywne przystosowanie, odnajdywane korzy艣ci, postrzegane korzy艣ci, pozytywne skutki uboczne, odkrycie znaczenia, skutki dobroczynne, pozytywne z艂udzenia, czerpanie si艂y z przeciwno艣ci, pozytywna reinterpretacja, resilience, pozytywny wzrost osobowy oraz wzrost potraumatyczny (Kalpakjian i in., 2014; Bibb i in., 2013; Dr hab. STANIS艁AWA BYRA -Zak艂ad Metodologii Nauk Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Uniwersytet Marii Curie-Sk艂odowskiej w Lublinie; adres do korespondencji: Narutowicza 12, 20-004 Lublin; e-mail: byras@interia.pl STANIS艁AWA BYRA 20 Kennedy i in., 2013; Bonanno i in., 2012;Chun, Lee, 2008;Pollard, Kennedy, 2007;Oaksford, Frude, Cuddihy, 2005;McMillen, Cook, Loveland, 2003;Elliott, Kurylo, Rivera, 2002). Wyniki dotychczasowych bada艅 empirycznych potwierdzi艂y wyst臋powanie tego typu zjawisk u os贸b do艣wiadczaj膮cych niepe艂nospraw-no艣ci ruchowej (np.