The Role of Industrial Plants in The Process of Modern Society Building in The First Years of The Republic

Abstract

Türkiye için cumhuriyet, rejim değişikliğinden öte topyekün bir değişimi ifade etmektedir. Modern bir ülke için ekonomik bağımsızlığı sağlamakla beraber toplumun düşünce yapısı ve kültürel yaşam üzerinde de birtakım yenilikler yapmak hedeflenmiştir. Hedeflenen yenilikleri halka anlatmak ya da kanunlaştırmaktan ziyade yaşamın bir parçası haline getirmek üzere örnek üretim ve yaşam alanları oluşturulmuştur. Cumhuriyet'in ilk yıllarında bu amaçla kurulan sanayi tesislerinin kuruluş felsefeleri ve toplum üzerindeki etkilerinin açıklanması çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Saha çalışmaları ve doküman inceleme yöntemiyle elde edilen verilerin kullanıldığı araştırmada konu, yabancı sermaye, özel sektör ve devlet teşekküllerinden oluşan dokuz fabrika örneğinde ele alınmıştır. Fabrikalar, üretim tesislerinin yanında modern konutları, okulu, sineması, spor alanları, konferans salonları, eğlence tesisleri ile hem ülke ekonomisine katkı sağlayacak hem de modern yaşamın sembolü olacak birer okul olarak tasarlanmıştır. Cumhuriyet kültürünü yaymak üzere birer sosyal değişim projesi olarak tasarlanan bu fabrikaların, kuruldukları çevrelerin sosyal ve ekonomik hayatında önemli değişiklikler yaratarak model sanayi şehirleri ortaya çıkardıkları tespit edilmiştir.