Арнайы әдебиеттерді талдау кәсіби даярлау жағдайында студенттердің «Мен» концепциясының ішкі жүйесі ретінде өлшеу үшін көптеген әдістердің бар екенін көрсетті: стандартталған өзіне-өзі есеп берулер, сипаттама және өзін-өзі сипаттау түріндегі тест, дескрипторлар тізімі, шкалдық техникалар, контентті талдаумен өткізілетін өзін-өзі сипаттау әдістері, репертуарлық торлар типіндегі идеографиялық әдістер, проективті әдістер. Сондықтан мақалада Жаңа Қазақстан жағдайындағы студенттердің кәсіби даярлау үдерісінде «Мен» концепциясының ерекшеліктерін зерттеуге беретін психодиагностикалық өлшеу құралдарының мүмкіндіктері қарастырылады. Будасси әдістемесі, Столин әдістемесі, H.G. Gough-тың сын есімдерінің тізімі, Дембо-Рубинштейн, Л.Д. Столяренко «Өзін-өзі бағалау тесті», Personal Orientation Inventory, Q-сұрыптау әдісі, Лири, Теннессидің «Мен» концепциясының шкаласы, «Draw a person» test, тақырыптық апперцепция тестісі, М.Кун мен Мак-Партландтың және Self social symbols Tasks әдістемелерінің мазмұны ашылған. Аталған әдістемелер студенттердің «Мен» концепциясын зерттеудегі ерекшеліктері мен олардың зерделеу мүмкіндіктері, модификациялары және қолдану жолдары ашылған. Сондай-ақ берілген әдістемелердің көбісі автормен диссертациялық зерттеу барысында эмпирикалық тәжірибеде апробациясы жасалды және зерттеу жұмысының нәтижелері осы әдістемелердің тиімділігі жайлы ой түйеміз. Әдістемелерді кешенді бірлесіп өткізу барысында студенттердің кәсіби дайындық жағдайындағы «Мен» концепциясын зерттеуде сенімді және валидті септігін тигізеді. Кілтті сөздер: «Мен» концепциясы, «Мен» концепцияны зерттеу, өзін-өзі бағалау, Будасси әдістемесі, Реан әдістемесі, «Мен кіммін» әдістемесі.
The analysis of special literature has shown that in the conditions of professional training there are many methods of measuring the «Self» of the concept of students as a subsystem of internal development: standardized tests in the form of description and self-description, a list of descriptors, scale techniques, methods of self-description with content analysis, ideographic methods such as repertoire lattices, projective methods. Therefore, the article discusses the possibilities of psychodiagnostic measuring instruments that study the features of the «Self» concept in the process of professional training of students in the conditions of new Kazakhstan. The content of the methods of Budassi, Stolin, H.G. Gough "list of adjectives", Dembo-Rubinstein, L.D. Stolyarenko "self-assessment test", Personal Orientation Inventory, Q-sorting method, Leary's method, the scale of the concept of «Self» Tennessee, "Draw a person" test, thematic apperception test, M. Kuhn test are disclosed and McPartland, Self social symbols Tasks. These methods reveal the features of students in the study of the concept of " Self " and the possibilities of their study, modifications and ways of application. Also, many of these methods were tested by the author in empirical practice during the dissertation research, and the results of the research reflect the effectiveness of these methods. With the comprehensive implementation of the methods, they provide a reliable and valid approach to the study of the «Self» concept of students in the conditions of professional training. Keywords: "Self" concept, the study of the "Self" concept, of self-assessment, Budassi's method, method "who am I", method of Rean.
Анализ специальной литературы показал, что в условиях профессиональной подготовки существует множество методов измерения «Я» концепции студентов как подсистемы внутреннего развития: стандартизированные тесты в виде описания и самоописания, список дескрипторов, шкальные техники, методы самоописания с анализом контента, идеографические методы типа репертуарных решеток, проективные методы. Поэтому в статье рассматриваются возможности психодиагностических средств измерений, дающих изучение особенностей «Я» концепции в процессе профессиональной подготовки студентов в условиях нового Казахстана. Раскрыты содержание методик Будасси, Столина, H.G. Gough «список прилагательных», Дембо-Рубинштейна, Л.Д. Столяренко «тест самооценки», Personal Orientation Inventory, Q-метод сортировки, методика Лири, шкала концепции «Я» Теннесси, тест «Draw a person», тематический тест апперцепции, тест М. Кун и Мак-Партланд, Self social symbols Tasks. Приведенные методики раскрывают особенности при использования и изучении «Я» концепции студентов в условиях профессиональной подготовки, и их исследовательские возможности. Приведены примеры их классификаций и модификаций, а также методы интерпретации. Многие из представленных методик апробированы автором в ходе диссертационного исследования на эмпирической практике, а полученные результаты позволяют сделать вывод об эффективности при проведении научного исследования. При комплексном проведении методик они обеспечивается надежный и валидный подход к изучению «Я» концепции студентов в условиях профессиональной подготовки. Ключевые слова: «Я» концепция, исследование «Я» концепции, самооценка, методика Будасси, методика «кто Я», методика Реана.