StreszczenieMenopauza oznaczająca zakończenie czynności generatywnej jajników występuje przeciętnie między 40. a 58. rokiem życia kobiety. Powszechnie wiadomo, że im szybciej wystąpi, tym poważniejsze skutki zdrowotne może spowodować, nawet w przypadku wczesnego zastosowania menopauzalnej terapii hormonalnej. Najważ-niejsze krótkotrwałe następstwa menopauzy to objawy wypadowe (depresja, uderzenia gorąca, zaburzenia snu, kłopoty z libido), natomiast długotrwały niedobór estrogenów prowadzi do wystąpienia osteoporozy, chorób układu sercowo-naczyniowego, depresji, chorób degeneracyjnych układu nerwowego, zmian zanikowych okolicy moczowo-płciowej, skóry oraz zaburzeń narządów zmysłu.Dlatego też ważnym zadaniem jest wyselekcjonowanie kobiet zagrożonych przedwczesnym wygaśnięciem czynności jajników. Istotnym zagadnieniem okazuje się więc identyfikacja czynników wpływających na wiek wystąpienia ostatniej naturalnej miesiączki. Analiza wyników odziedziczalności wskazuje, że wiek menopauzy jest cechą uwarunkowaną wieloczynnikowo. Proporcja wpływu czynników środowiskowych i genetycznych nie została jednak dokładnie oszacowana. Wśród determinant środowiskowych rozważa się wpływ m.in. czynników reprodukcyjnych (związanych z okresem rozrodczym), takich jak wiek menarche, liczba ciąż i potomstwa, socjoekonomicznych, jak wykształcenie, status materialny, czynników zdrowotnych, takich jak stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych czy związanych ze stylem życia, wśród których można wymienić aktywność fizyczną i stosowanie używek. Z kolei wśród czynników genetycznych rozpatruje się udział polimorfizmu genów kodujących enzymy szlaku biosyntezy estrogenów oraz niezależnych markerów rozsianych po całym genomie [badania sprzężeń i badania asocjacyjne całego genomu -GWAS (genome-wide association studies)].Słowa kluczowe: menopauza, wiek, czynniki środowiskowe.
SummaryMenopause means a definitive end of the generative ovarian function and mostly occurs in women aged 40-58. It is well-known that the sooner it occurs the more serious consequences may result, even in the case of early menopausal hormone therapy. The most serious short-term consequences of menopause are menopausal symptoms (depression, hot flushes, sleep disorders, loss of libido), while long-term estrogen deficiency leads to osteoporosis, cardiovascular system diseases, depression, neurodegenerative diseases, urogenital area atrophy, skin and sense organ disorders.Czynniki oerodowiskowe wp³ywaj¹ce na wiek wyst¹pienia naturalnej menopauzy u kobiet