Türk Kütüphaneciliği Dergisi Dijital Arşivindeki Bilimsel Makalelere Erişimin Artırılması: Türkçe Özlerden Anahtar Kelimeler Atanması

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türk Kütüphaneciliği dergisinin web sitesinde yer alan ve anahtar kelime ataması yapılmamış hakemli makalelere Türkçe özlerini kullanarak anahtar kelime atamaları gerçekleştirmektir. Bu sayede anahtar kelime eksikliği nedeniyle erişimde güçlük çekilen web arşivindeki çalışmalara daha etkin bir şekilde erişim sağlanması hedeflenmektedir. Yöntem: Çalışmada, 1995 ile 1999 yılları arasında anahtar kelime olmaksızın yayımlanmış olan 58 hakemli makale incelenmiştir. Anahtar kelime ataması için Türkçe özleri girdi olarak kullanılan YAKE algoritması kullanılmış, metinlerin işlenmesi için Zemberek doğal dil işleme aracı ve Python programlama dili tercih edilmiştir. Atanan anahtar kelimelerin anlamlılığı, Anlamlılık Kontrol Oranı (AKO) ve Ortalama Mutlak Hata (OMH) değerleri ile ölçülmüştür. Atanan anahtar kelimelerin bağlamsal geçerliliği üç uzman değerlendirici ile algoritmanın atadığı anahtar kelimeler arasında değerlendirici uyumunu ölçen AC1 oranı ile ölçülmüştür. Bulgular: Anahtar kelime ataması yapılan makalelerde en sık atama yapılan kelimelerin “kütüphane”, “bilgi”, “hizmet” ve “makale” olduğu tespit edilmiştir. Algoritmanın OMH değeri 0,099 olarak belirlenmiş, bu da algoritmanın yüksek doğrulukla anahtar kelime atadığını göstermektedir. Ancak, uzman değerlendiriciler ile algoritma tarafından atanan anahtar kelimeler arasında düşük seviyede uyum tespit edilmiştir. Sonuç: Çalışma, Türkçe özlerden anahtar kelime çıkarımı yapmanın dijital belge erişimini artırmada önemli bir yöntem olduğunu göstermektedir. Algoritmaların daha yüksek performans göstermesi için, uzmanlar tarafından belirlenen veri setleri ile eğitilmeleri gerekmektedir. Ayrıca, yapılandırılmış öz kullanımı ve öz metinlerin uzunluğunun artırılması önerilmektedir. Özgünlük: Bu çalışma bilimsel makalelerin Türkçe özlerden anahtar kelime çıkarımı yaparak dijital belge erişimini artırmaya yönelik özgün bir yaklaşım sunmaktadır. Kütüphanecilik ve Bilgi Bilim alanındaki dijitalleşmiş makaleleri web ortamından erişimin arttırılmasına yönelik yapılan ilk çalışmalardan biridir.