Türkiye’de 2013 ve 2018 Yılı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programlarının Temel Öğeler Açısından Karşılaştırılması

Abstract

Programları'nın (FBDÖP) temel öğeler (amaç, içerik, öğrenme-öğretme süreci, ölçme-değerlendirme) açısından karşılaştırması amaçlanmıştır. Karşılaştırmalı eğitim araştırmalarında sıklıkla yararlanılan yatay yaklaşım tercih edilmiştir. Nitel olarak tasarlanmış bu araştırmada döküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada döküman olarak 2013 ve 2018 yıllarında yayınlanan FBDÖP'lerden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda; amaçlar açısından 2018 yılı öğretim programında farklı olarak girişimcilik becerisi, evrensel ahlak değerleri, milli ve kültürel değerler, fen, mühendislik ve girişimcilik uygulamaları, muhakeme ve karar verme becerilerinden bahsedilmiştir. 2013 ve 2018 yılı FBDÖP'ler kazanımlar açısından incelendiğinde 2018 yılı öğretim programında sayı olarak azalış olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bazı kavramlara yönelik kazanımların kaldırıldığı ve bazı kavramların verilmesinde ise sınıf düzeyinde değişikliğe gidildiği belirlenmiştir. Öğrenme-öğretme süreci açısından öğrenci rolüne bakıldığında; 2018 yılı öğretim programında; öğrencilerin model ve ürün oluşturması, proje tasarlaması, ürün tanıtması, kendilerini sözel, görsel ve yazılı olarak ifade etmesi, problemlere disiplinler arası bakış açısıyla bakmasına vurgu yapılmıştır. Bu süreçte öğretmenlerden; öğrencilere ürün geliştirebilmeleri, buluş yapabilmeleri ve üst düzey düşünebilmelerini sağlayacak görevler vermesi, fen, teknoloji, matematik ve mühendislik disiplinlerini bütünleştirmelerini sağlaması beklenmiştir. Diğer taraftan strateji, yöntem ve teknikler açısından, 2013 ve 2018 yılı FBDÖP'lerde bir farklılığın olmadığı görülmüştür. Ölçme değerlendirme anlayışı açısından ise 2018 yılı öğretim programında ölçme ve değerlendirmeye yönelik herhangi bir yöntem, teknik ya da araçtan bahsedilmediği, kullanılacak uygun yöntem, teknik ya da araçların öğretmenlerin tercihine bırakıldığı anlaşılmıştır. Bu sonuçlara bağlı olarak yeni öğretim programlarındaki farklılıklar konusunda fen bilimleri öğretmenlerinin bilgilendirilmesine yönelik hizmet içi eğitimlerin düzenlenmesi faydalı olabilir.

Değer Eğitimi Konusunda Yapılmış Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

“…Fen eğitimi alanında öğretmenlerin değer yargılarına, Fen Bilimleri kaynak kitaplarındaki değerlere, Fen projelerinde yer alan değerlere yönelik çalışmalar ve değer eğitimiyle alakalı deneysel araştırmalar bulunmaktadır. Bu tür çalışmalar içerisinde Fen Bilimleri kaynak kitaplarını değer eğitimi bakımından inceleyen çalışmalar çok nadir bulunmaktadır (Aktaş & Bozdoğan, 2016;Çeçen vd, 2013;Deveci, 2018;Demirci Güler & Açıkgöz, 2019;Gömleksiz &Bulut,2007;Gündüz & Bağcı, 2019;Herdem, 2016;İdin & Aydoğdu, 2017;Laçin Şimşek, 2004;Oğuz, 2012;Şentürk, 2019;Türker, 2019).…”

“…Fen bilimleri öğretim programlarının değerler eğitimi bakımından incelendiği çalışmalarda, belli yıllara ait fen bilimleri öğretim programları karşılaştırılmış, bazı yıllara ait öğretim programları değer ve değer eğitimi açısından incelenmiştir. Bu çalışmalarda 2018 yılı öğretim programında 2013 yılı öğretim programından farklı kültürel, ahlaki ve evrensel değerlerin bulunduğunu, sorumluluk değerine en fazla 8. sınıf en az ise 5. sınıf kazanımlarında yer verildiği sonuçlarına ulaşılmıştır (Deveci, 2018;Gömleksiz & Bulut, 2007;Demirci Güler &Açıkgöz, 2019).…”

Güncel Eğilimler Açısından Fen Bilimleri Öğretim Programına Yönelik Öğretmen ve Uzman Değerlendirmelerinin Karşılaştırılması

“…Programda, girişimcilik becerilerinin geliştirilmesine yönelik olarak ürün oluşturma, ürünü pazarlama ve tanıtma süreçlerine yer verilmiştir. Ayrıca 2018 programında genel amaçlarda vurgulanan girişimcilik ve mühendislik gibi kavramların doğrudan ya da dolaylı olarak öğretimi için 27 kazanıma programda yer verildiği ifade edilmiştir (Deveci, 2018). Bunun yanı sıra programda diğer yaşam becerilerine kıyasla girişimcilik, yaratıcı düşünme ve takım çalışması becerilerini geliştirmeye yönelik kazanımlara daha az yer verildiği söylenebilir (Deveci, Konuş ve Aydız, 2018).…”

“…Son olarak SBK ile ilgili literatür incelendiğinde 2018 fen bilimleri programını doğrudan sürdürülebilir kalkınma bilinci bağlamında inceleyen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Ancak Deveci (2018) 2013 ve 2018 programlarını temel öğeler açısından karşılaştırdığı araştırmasında hem 2013 hem de 2018 programlarının ortak amaçlarından biri olarak "doğal kaynaklara ilişkin sürdürülebilir kalkınma bilincini geliştirmek" ifadesinin programlarda yer aldığını belirtmiştir. Ayrıca 2018 fen bilimleri programı incelendiğinde de "toplum, ekonomi ve doğal kaynaklara ilişkin sürdürülebilir kalkınma bilincini geliştirmek" ilkesi programın özel amaçlarından birisi olarak programda yer almıştır.…”

“…Bu nedenle 2013 yılı FBDÖP ile 2018 yılı FBDÖP arasındaki farklılıklar ve 2018 yılı programına yeni eklenen unsurlardan fen bilimleri öğretmenlerinin ne derece haberdar olduğu merak konusudur. Bu anlamda fen bilimleri öğretmenlerinin 2018 yılı programındaki değişimlerden haberdar olmasını sağlayacak araştırmalara ihtiyaç duyulduğu söylenebilir (Deveci, 2018).…”