Türkiye’de Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Yönetiminde En Uygun Bertaraf Seçeneğinin PROMETHEE Ve Bulanık PROMETHEE Yöntemi ile Belirlenmesi

Abstract

Sürdürülebilir bir atık yönetim yaklaşımının ekonomik, sosyal ve çevresel unsurların tümüne hizmet edebilmesi gerekir. Bu çalışmada atık lastiklerin yönetiminde direkt geri dönüşüm, piroliz ve alternatif yakıt olarak değerlendirme alternatifleri değerlendirilmiştir. Sayılan bu alternatif metotlardan Türkiye için en uygun yöntem, çok kriterli karar verme süreci olan PROMETHEE (preference ranking organization method for enrichment evaluations) ve bulanık PROMETHEE yöntemi ile belirlenmiştir. En uygun alternatifin belirlenmesi için belirlenen 4 karar vericinin alternatif yöntemleri, çevresel etki, işletme riski, kurulum maliyeti, işletme maliyeti, elde edilen ürün çeşitliliği ve Türkiye'de uygulanabilirlik açısından değerlendirilmeleri istenmiştir. Karar vericilerin bu değerlendirme kriterlerine verdikleri cevaplar 5 noktalı karar ölçeği ve bulanık sayılar ile ifade edildikten sonra Visual PROMETHEE yazılımı ile çözümlenmiştir. Sonuçlara göre PROMETHEE ve bulanık PROMETHEE çözümlemeleri PROMETHEE I ve II analizleri dikkate alındığında alternatiflerin geri dönüşüm>alternatif yakıt olarak kullanım>piroliz şeklinde aynı tercih sıralamaları vermişlerdir, ancak PROMETHEE Rainbow analizinde alternatiflere etki eden pozitif ve negatif kriterlerde farklılıklar göstermiştir. Dilsel ifadelerin bulanık PROMETHEE ile daha hassas ifade edildiği düşünüldüğünden yukarıdaki analizlerine ek olarak GAIA görsel analizi ve GAIA web analizi gerçekleştirilmiştir. GAIA analizi ile, (i) geri dönüşüm alternatifinin çevresel etkiler, işletme riski, Türkiye'deki uygulanabilirliği ve işletme maliyeti açısından, (ii) piroliz alternatifinin ürün çeşitliliği açısından, (iii) alternatif yakıt olarak kullanma alternatifinin kurulum maliyeti açısından uygun olacağı belirlenmiştir. Sonuç olarak en uygun alternatifinin geri dönüşüm alternatifi olduğu ve bu alternatifinin tercih edilebilirliğinde sadece kurulum maliyeti kriterinin negatif yönde etki ettiği belirlenmiştir.

Experimental Investigation of the Fracture Properties for Crumb Rubber Modified (CRM) Asphalt Mixtures

“…For ELTs management, disposal options vary according to the purpose of use and cost, and are generally grouped into four groups: recycling, reuse, storage, and energy/material recovery. It has been reported that the most suitable alternative in Turkey is recycling, and only the cost of installation criterion has a negative effect on the preferability of this alternative [10]. Rubber modified bitumen is defined as a material that can be used in bituminous layers that are aimed suitable for purposes such as reducing noise and increasing the coating performance in the Turkey Highway Technical Specification, Section-418.…”

The Effect of Carbon Black on Moisture Performance of Asphalt Pavements

“…Bu sebeple, atık lastiklerin geri dönüştürülerek tekrar kullanımı konusu ciddi önem arz etmektedir. Araştırmacılar, yapı olarak oldukça dayanıklı olan bu malzemeleri çoğunlukla piroliz işlemine tabi tutarak geri dönüşüme kazandırmaya çalışmışlardır [16,17]. Piroliz işlemi, organik maddelerin oksijensiz ortamda 500-800 o C'de gaz, sıvı veya katı ürünlere dönüştürülmesi prosesi olarak tanımlanmaktadır.…”

“…Piroliz işlemi, organik maddelerin oksijensiz ortamda 500-800 o C'de gaz, sıvı veya katı ürünlere dönüştürülmesi prosesi olarak tanımlanmaktadır. Atık lastiklerin piroliz işlemine tabi tutulmasıyla pirolitik yağlar, siyah karbon (karbon siyahı), çelik tel ve yanıcı gazlar elde edilmektedir [15,17]. Elde edilen bu malzemelerden pirolitik yağlar, mazot eş değeri bir malzeme olup yakıt olarak kullanılırken, çelik tel haddehanelere satılan ve az da olsa değer elde edilen bir üründür.…”

“…Elde edilen bu malzemelerden pirolitik yağlar, mazot eş değeri bir malzeme olup yakıt olarak kullanılırken, çelik tel haddehanelere satılan ve az da olsa değer elde edilen bir üründür. Bununla birlikte, elde edilen yanıcı gaz olarak ise doğalgaz ile karşılaştırılabilecek nitelikte bir ürün elde edilmektedir [17][18][19]. Tüm bu ürünler dışında çok daha geniş kullanım alanına sahip olan siyah karbon (SK) lastik üretiminde kauçuk ile karıştırılarak kablo, hortum, paspas, siyah poşet, araba yedek parçaları, ısı yalıtımı ve konveyör bant üretiminde kullanılmaktadır [17].…”

“…Bununla birlikte, elde edilen yanıcı gaz olarak ise doğalgaz ile karşılaştırılabilecek nitelikte bir ürün elde edilmektedir [17][18][19]. Tüm bu ürünler dışında çok daha geniş kullanım alanına sahip olan siyah karbon (SK) lastik üretiminde kauçuk ile karıştırılarak kablo, hortum, paspas, siyah poşet, araba yedek parçaları, ısı yalıtımı ve konveyör bant üretiminde kullanılmaktadır [17]. SK yapı olarak, oldukça küçük tane boyutuna sahip, karbon esaslı bir malzemedir [20].…”