Türkiye’de Sosyal Harcamaların Makroekonomik Etkileri: 1990 Sonrası Kriz Dönemleri Özelinde Bir Analiz

Abstract

Ekonomik kriz yılları; makroekonomik göstergelerin bozulduğu, ekonomik ve sosyal sorunların yaşandığı, mali açıdan tehlikeli ve sosyal açıdan yıkıcı bir dönemi ifade etmektedir. Bu dönemde her zaman olmasa da çoğunlukla hükûmetler sadece makroekonomik göstergelere odaklanmakta, krizin ortaya çıkardığı sosyal sorunları ötelemektedir. Oysa kriz dönemlerinden en çok etkilenen, onun en ağır yükünü çeken bizzat toplumunun en zayıf kesimi olmaktadır. Çünkü kriz döneminde bu kesimin işsiz kalması, enflasyona ayak uydurması ve gelir dağılımının daha da bozulduğu bir ortamda yaşaması gerekmektedir. Tüm bu bozulma ve sosyal olumsuzlukların giderilmesinde hükûmetlerin kullanabileceği mali araç ise sosyal harcamalardır. Yoksullaşan, gelir kaybına uğrayan veya sosyal yardıma muhtaç hale gelen bu insanlara, insanca yaşaması için sosyal harcamalar yapılması gerekmektedir. Sosyal harcamaların ise tekrar makroekonomik göstergelere etki ederek ekonomiyi etkilemesi söz konusudur. Bu nedenle bu çalışmada, ekonomik kriz dönemlerinde sosyal harcamaların Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla, enflasyon ve işsizlik üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Araştırmada “Kesirli Frekanslı Fourier Otoregresif Gecikmesi Dağıtılmış Eşbütünleşme Testi” kullanılmış, veri seti olarak 1983-2021 yıllarına ait sosyal harcama, ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyon verileri ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda kriz dönemlerinde sosyal harcamaların ekonomik büyüme ve işsizliği istatistiki olarak anlamlı ve pozitif etkilediği, enflasyonu ise istatistiki olarak anlamlı ve negatif etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.