Under the Volcano eserinin Türkçe çevirilerine bilişsel biçembilim ışığında bir bakış

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Malcolm Lowry'nin Under the Volcano adlı romanına damga vuran ve Konsolos olarak anılan başkarakterin zihinsel biçeminin 1974 ve 1989 yıllarında yapılan iki Türçe çeviriye nasıl aktarıldığını incelemektir. Bu nedenle, çalışmada, yazın metinlerindeki dil kullanımlarını bilişsel süreçlerin ışığında ele alan bilişsel biçembilim temel alınarak, zihinsel biçem kavramının çeviribilim için önemi vurgulanmaktadır. Bu bağlamda, başkarakterin zihinsel biçemini öne çıkaran diyaloglar ve serbest dolaylı anlatımların roman ve çevirilerde incelenmesi ile birlikte, çevirilerde yapılan biçemsel tercihlere ışık tutulmaktadır. Çalışmada, ayrıca, incelenen eserin modernist roman özelliklerini taşıması nedeniyle, çevirilerin yapıldığı yıllarda Türk yazın dizgesinde modernist roman türünün durumu mercek altına alınmaktadır. Sonuç olarak, iki çeviride debirbirinden farklı düzeylerde de olsa-kaynak metnin biçemsel özelliklerinin gözetildiği, ancak başkahramanın zihinsel biçeminden kaynaklanan anlatım bozukluklarının ve anlam bütünlüğünü bozan ifadelerin erek metnin okunabilirliğini tümüyle olumsuz etkilediği durumlarda düzeltildiği gözlemlenmiştir.