Unjust Enrichments in International Private Law

Abstract

Sebepsiz zenginleşme, vekaletsiz iş görme ve haksız fiil ile birlikte, akit dışı borç ikişkisi turlerınden biridir. Diğer akit dışı borç ilişkilerınden en önemli farkı zenginleşme gerçekleşirken irade unsuruna gerek olmamasıdır. Sebepsiz zenginleşme kanundan doğan bağımsız bır borç ilişkisidir. Ancak bu ilişkinin asli nitelikte bır borc yaratıp yaratmadıgı tartışma konusudur. Kimilerine göre sebepsiz zenginleşme ilişkisi daima tali nitelik taşır. Yine sebepsiz zenginleşmeden doğan iade talebinin yöneltilebilmesinin zenginleşmenin gerçekleşmesi şartına bağlı olup olmadığı da tartışmalıdır. Türk hukukunda her iki görüşü de savunanlar vardır. Sebepsiz zenginleşmeye uygulanacak hukuk hakkındaki en önemli uluslararası gelişme Roma II Tüzüğüdür. Roma II Tüzüğü m.10 hükmü milletlerarası nitelikli sebepsiz zenginleşmelere uygulanacak hukuka ilişkin bağlama kurallarını düzenlemiştir. Buna göre sebepsiz zenginleşmeye olayda bırlıkte bulunduğu hukuki ilişkiye uygulanacak olan hukuk uygulanacaktır. Bunun literatürdeki karşılığı asli ilişkiye bağlamadır. Buna göre uygulanacak hukuk tespit edilemiyorsa tarafların zenginleşme anında ortak mutat meskeni bulunuyorsa o hukuk uygulanacaktır. Buna göre de uygulanacak hukuk saptanamıyorsa olaya zenginleşmenin gerçekleştiği yer hukuku uygulanacaktır. Yine de sebepsiz zenginleşmenin daha sıkı bağlantılı olduğu bır hukuk varsa olaya o hukuk uygulanacaktır. Görüldüğü gibi tüzük bir basamaklı bağlama kuralı öngörmüştür. Benzer bir düzenleme de MÖHUK m. 39 hükmü ile getirilmiştir. Tek fark möhuk ile mutat mesken hukukuna yer verilmemiş olmasıdır. Çalışmamızda bu bağlama kuralları ayrıntılı olarak incelenecek ve benzer kurumlarla kıyas da yapılacaktır.