ÖZETKarayolu ile tehlikeli madde taşımacılığı hem birçok farklı aktörü içinde barındırması hem de her birinin farklı bir amacı bulunması sebebiyle özel bir taşıma türüdür. Bu çalışmada, akaryakıtların karayolu ile taşınması esnasında çevresel risklerin değerlendirilebilmesi için bir çevresel risk analiz modeli geliştirilmiştir. Geliştirilen model ile kaza durumunda olumsuz etkilenen çevresel öğeler (su ortamı, toprak ortamı ve özellikli alanlar) analiz edilebilmektedir. Modeli uygulama ve geliştirme aşamasında büyük ölçekli uygulamaları mümkün kılmak için Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS)'den destek alınmıştır. Çalışma kapsamında tehlikeli madde türü olarak akaryakıt (benzin, motorin) ve LPG'nin karayolu ile taşıması incelenmiştir. Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) kullanılarak model kapsamında incelenen her bir çevresel kriterin öncelik ağırlıkları bulunarak İzmir, Manisa, Aydın, Muğla, Denizli karayolu ağında modellerin uygulanmasına geçilmiştir. Uygulamada belirlenen kriterlere göre en uygun güzergâhın tespit edilmesi sağlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Risk analizi, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP), tehlikeli madde, akaryakıt, CBS
GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEM BASED ENVIRONMENTAL RISK ANALYSIS FOR ROAD TRANSPORTATION OF HAZMATS ABSTRACTRoad transportation of hazmats is special since it requires consideration of various actors who pursue different goals. In this study, an environmental risk analysis model is developed to help assess environmental risks for fuel products shipments. The study proposes a model to analyse the environmental consequences of accidents on the basis of the environmental elements, such as water element, soil element, and featured areas. In order to make large-scale implementations possible, GIS are utilized when using the existing models as well as during the development of the environmental risk analysis model. Transportation of liquid fuel (gasoline and diesel) and LPG are chosen as the main focus of this analysis. The priority weights of each environmental criteria entered into the model are calculated by using Analytical Hierarchy Process (AHP) before risk models are implemented in the road network of İzmir-Manisa-Aydın-Mugla-Denizli. The most convenient route according to the criteria set is determined after case study.