Üstbiliş Kavramına ve Problem Çözme Sürecinde Üstbilişin Rolüne Eleştirel Bir Bakış

Abstract

Özet Bilişsel kuramın eğitimde etkili olmasıyla insan davranışları kadar onların altında yatan zihinsel süreçlere de yönelen araştırmacılar, zihnin işlevlerini ve bilişin görevlerini açıklamaya çalışmaktadırlar. İnsanların zihinsel aktiviteleri incelendiğinde, bilişsel eylemlerin yanında o bilişsel eylemleri yönlendiren/yöneten farklı eylemlerin olduğu ve bu farklı eylemlerin beynin farklı yerleri tarafından aktive edildiği görülmektedir. İlk başlarda sezgisel olarak fark edilen bu zihinsel eylemler daha sonra beyinle ilgili çalışmalarla daha net ortaya koyulmaktadır. Üstbiliş olarak tanımlanan bu zihinsel eylemler, günümüzde önemli bir araştırma konusudur. Üstbilişin karmaşıklığı, farklı kuramsal yapı/zihinsel süreçlerle ele alınışı üzerinde çalışılmasını güçleştirmektedir. Üstbiliş yapılandırmacı öğrenmede kavramsal öğrenme için de büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, üstbiliş kavramına ilişkin farklı görüşleri bir araya getirerek eleştirel bir bakış sağlamak, öğrenme ve problem çözmede sergilenen eylemlerle üstbilişi örneklendirerek bu alanda çalışanlara üstbilişi açıklamaktır. Bu sayede araştırmacılara üstbiliş ile ilgili kapsamlı bilgi verilerek onların bu alanda daha kapsamlı ve etkili çalışmalarla katkıda bulunmaları planlanmaktadır.

Cognitive and Metacognitive Strategies in Problem-Posing Tasks in the Context of Science

“…Performing a task is related to the formation of various mental processes. These processes include cognitive and metacognitive activities (Hıdıroğlu, 2018). For instance, learning is a cognitive process that requires the use of cognitive strategies (Yerdelen-Damar & Eryılmaz, 2021).…”

Öğrencilerin Matematiksel Üstbiliş ve Problem Kurma Öz-Yeterliklerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

“…Problem çözme ve problem kurmaya dayalı sınıf etkinliklerine doğrudan yeni bir yaklaşım katmak için problem kurma sürecinin bilişsel-üstbilişsel bir modeline ihtiyaç vardır, bu sayede öğrenciler daha fazla yetkinlikle donatılabilirler (Ghasempour ve ark., 2013). Problem kurma sürecinde önceki bilgilerle yeni bilgileri birleştirme veya ilk defa karşılaşılan bir problemde sergilenen çözüm yolları, bilinçli olarak farklı stratejiler seçme, uygulama ve düşünme süreçlerini planlama, izleme, değerlendirme ve bu eylemlere ilişkin tahminlerde bulunma gibi eylemler gerçekleşmektedir (Hıdıroğlu, 2018). Problem kurma sürecinde öğrencilerin problem kurulması istenen matematiksel işlemleri, kavramları ve kurulan problemin farklı çözüm yollarını düşündüklerini, dolayısıyla bu tür etkinliklerin farklı ve esnek düşünme becerilerini geliştirdiğine fırsat sunduğu belirtilmiştir (Kwek ve Leng, 2008).…”

Sosyal Bilgiler Öğretiminde Üstbiliş Stratejileri Kullanımının Öğrencilerin Farkındalıklarına ve Üstbiliş Stratejileri Kullanma Yeterliliklerine Etkisi

“…Üstbilişsel yetenekleri zayıf olan bireylerin üstbilişsel gelişimlerini sağlamada öğretmene daha fazla ihtiyaç duymaktadırlar. Türk eğitiminin düzeyi, yapısı dikkate ele alındığında sınıflarda; düşünmeyi öğrenme ve öğrenmeyi öğrenme becerilerini kapsayan üstbiliş becerilerinin kazandırılmasının esasen ne derece gerekli olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır Hıdıroğlu, 2018).…”