UTICAJ AEROZAGAĐENJA NA KARAKTERISTIKE STOMINOG I FOTOSINTETIČKOG APARATA VRSTA Tilia cordata Mill. I Tilia platyphyllos Scop. NA PODRUČJU GRADA BANJE LUKE

Abstract

U ovom radu praćen je uticaj pojedinih polutanata na sadržaj fotosintetičkih pigmenata i broj i veličinustominih ćelija kod Tilia cordata Mill. i Tilia platyphyllos Scop. na tri lokaliteta na području grada BanjeLuke (Borik, Obilićevo i Paprikovac). Dobijeni rezultati u ovom radu pokazali su da je broj stoma u prosjekubio veći kod Tilia platyphyllos u odnosu na Tilia cordata i to na listovima koji su uzorkovani izspoljašnjeg dijela krošnje u odnosu na unutrašnji dio. Dimenzije stoma su u prosjeku bile veće kod Tiliacordata u odnosu na Tilia platyphyllos, što je genetički uslovljeno. Sadržaj ukupnog hlorofila je variraood 1,656 do 5,616 mg/g, s tim da je veći sadržaj tokom sezone utvrđen kod Tilia cordata u odnosu naTilia platyphyllos. Najveće smanjenje broja stoma i fotosintetičkih pigmenata je utvrđeno na lokalitetuBorik, gdje je i zabilježena najveća koncentracija aeropolutanata. Dobijeni rezultati ukazuju da promjeneu broju i veličini stominih ćelija i sadržaju fotosintetičkih pigmenata mogu da posluže kao indikativnipokazatelj otpornosti odabranih biljnih vrsta prema aerozagađenju.

Morphometric characters of Platanus × acerifolia (Aiton) Willd. leaves under the heterogeneous urban environments in the Republic of Srpska

“…Differences in leaf traits sampled in different urban conditions can be linked to the phenotypic plasticity of plants in response to environmental conditions (Gratani, 2014;Li et al, 2021). Many researchers provided data that indicate the negative impact of increased concentration of toxic pollutants in urban air on morphological and anatomical characteristics of leaf blades of different trees in industrial and urban conditions: Salix alba (Wuytack et al, 2010); Aesculus hippocastanum, Castanea sativa and Cydonia oblonga (Kurteva & Dimitrova, 2014); Azadirachta indica, Cassia fistula, Ficus religiosa and Ficus virens (Chaudhary & Rathore, 2016); Tilia cordata and Tilia platyphyllos (Janjić & Maksimović, 2018); Platanus × acerifolia, Celtis occidentalis, Tilia argentea. and Quercus robur (Greksa et al, 2019); Ginkgo biloba and Platanus occidentalis (You et al, 2021); Ligustrum lucidum (Zhao et al, 2021).…”

“…Earlier studies of the influence of aero pollutants on woody plants in the cities in the Republic of Srpska were mainly focused on the urban area of Banja Luka, and showed that the increased presence of nitrogen oxides, ozone, soot and particulate matter significantly disrupts the process of photosynthesis and the functioning of the stomata (Janjić et al, 2016(Janjić et al, , 2017Janjić & Maksimović, 2018;Oljača et al, 2008Oljača et al, , 2009. However, data on other urban areas and woody plants on the territory of Republic of Srpska are scarce.…”