Vasküler Depresyon

Abstract

Gözden Geçirme / Review Article 1 Ya z›fl ma Ad re si/Cor res pon den ce Ad dress: Dr. Yunus Emre Sönmez, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye Gsm: +90 505 678 86 85 E-posta: yunuss@hacettepe.edu.tr Ge liş ta ri hi/Re cei ved: 12.02.2012 Ka bul ta ri hi/Ac cep ted: 29.03.2012 © Nö rop si ki yat ri Ar şi vi Der gi si, Ga le nos Ya yı ne vi ta ra f›n dan ba s›l m›fl t›r. / © Arc hi ves of Neu ropsy chi atry, pub lis hed by Ga le nos Pub lis hing. ÖZET Günümüze dek yapılan pek çok araştırmada vasküler risk faktörleri ile depresyon arasında pozitif bir ilişki olduğu bulunmuştur. Son yıllarda nörogörüntüleme yöntemlerinin de gelişmesi ile, beyin-damar hastalıkları ve ileri yaş depresyonları arasında daha net bir ilişki tanımlanmaya başlamış ve bu alandaki çalışmalardan hareketle, bir 'vasküler depresyon' alt tipi tanımlanmıştır. Bu hipoteze göre vasküler depresyon ilk kez ileri yaşta başlayan, çökkün duygudurumun daha az eşlik ettiği, bilişsel işlevlerde kayıp özellikle yürütücü işlevlerde bozulma ile karakterize, psikomotor retardasyon ve somatik yakınmaların baskın belirtiler olarak görüldüğü, aile öyküsüne nadir rastlanan bir depresyon alt tipini ifade etmektedir. Vasküler depresyonu sadece klinik bulgularla tanımlamanın yetersiz olduğunu düşünen bir grup araştırmacı ise beyin görüntüleme bulgularının tanı için şart olduğunu ileri sürmüşler, subkortikal yerleşimli hiperintensitelerin depresyon belirtileri ile ilişkili olduğu tezini ortaya atmışlardır. İleri yaşta başlayan depresyonun frontal subkortikal yapılardaki beyaz cevher hiperintensiteleri ile ilişkili olduğu gösterilmiş, bu değişiklikler ileri yaş depresyonundaki duygu düzenlenmesi ve yürütücü işlev bozukluğu ile ilişkilendirilmiştir. Geç başlangıçlı depresyonda dikkat ve bellek bozukluklarının yanı sıra yürütücü işlevlerde bozulma da farklı çalışmalarda gösterilmiştir. Bu bulgulardan yola çıkarak vasküler depresyon hipotezi subkortikal demans ile de ilişkilendirilmiştir. Vasküler depresyon kavramı henüz üzerinde fikir birliğine varılmış, tanı kriterleri net olarak ortaya konmuş bir kavram değildir. Ancak ileri yaş depresyonlarının bir alt grubunu açıklaması, tedavi yanıtını yordaması, vasküler faktörlerin kontrol edilmesiyle önlenebilir bir durumu ifade etmesi bu kavramı önemli kılmaktadır. Makalede vasküler depresyon hipotezine dair çalışmalar, bulgular ve kavrama yöneltilen eleştiriler gözden geçirilecektir. (Nö rop si ki yat ri Ar fli vi 2013; 50: 1-8) Anah tar ke li me ler: Depresyon, yaşlılık, vasküler hastalık, yürütücü işlevler, demans Çıkar çatışması: The authors reported no conflict of interest related to this article ABS TRACTResearch until today has found a positive relationship between vascular risk factors and depression. With the advance in neuroimaging methods in the last years, a more definite relation between cerebrovascular diseases and old-age depression have been described, and in the light of the studies in this field, a 'vascular depression' subtype has been defined. Accordin...