Women's Representation in Management Boards of State Universities in Turkey | Türkiye’de Devlet Üniversitelerinin Yönetim Kurullarında Kadın Temsili

Abstract

Öz: Türkiye nüfusunun cinsiyet eşitliği konusunda oransal bir denge söz konusudur. Ancak konu eğitim, istihdam ve siyasal katılım olunca kadınların aleyhine dönüşen büyük bir fark oluşmaktadır. Yapılan araştırmanın amacı, Türkiye'deki devlet üniversitelerinin yönetim kurullarının karakteristiğini incelemektedir. Bunun için Yükseköğretim Kurulu'nun web sayfasında açıklanan 129 Devlet Üniversitesi araştırmaya dâhil edilmiştir. Erişime açık olan yönetim kurulu listelerine (%92) içerik analizi tekniği uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre yönetim kurullarındaki üyelerin %83'ü erkek, %17'si kadın. Yakın zamanda kurulmuş 21 üniversitenin yönetim kurulları tamamen erkeklerden oluşmaktadır. Kadın akademisyenlerin üniversite yönetim kurullarının karar verici pozisyonlarında temsili çok düşüktür. Kadınların hemşirelik, eczacılık ve mimarlık fakültelerininakademik kadrolarındaki baskın durumu, yönetici pozisyonlarına yansımamıştır. Araştırma görevlisi ve öğretim görevlisi kadrolarındaki kişilerin tümünün öğretim üyeliği kadrolarına yükselmesi beklenemez ancak kadınlar, sızdıran boru hattı gibi bu süreçte erkeklerden çok daha fazla oranda öğretim üyesi kadrolarına erişememektedir. Bu durum akademide kadınlar için cinsiyetçi yaklaşımların, yatay ve dikey ayrışmanın, cam tavan metaforunun devam ettiğini ve özellikle yönetici pozisyonlarında daha da derinleştiğini göstermektedir.

Eğitim Fakülteleri Yönetiminde Kadın Temsilinin İncelenmesi

“…Toplumsal cinsiyet faktörleri bağlamında kadına biçilen roller ve bireysel olarak kadının üstlendiği çoklu roller, yetiştirilme tarzı, stereotipler gibi kültürel faktörler, kadınların hâlihazırda var olan rollerinin getirdiği sorumluluklara yenilerini eklemek istemeyişi gibi kişisel faktörler, eril tabanlı kurum kültürleri ve pratikleri, erkek çalışanların tutumu, mentor ya da rol model eksikliği, kadınlar arası rekabeti ifade eden kraliçe arı sendromu gibi örgütsel faktörler, cam tavana neden olan ve dolayısıyla kadınların yönetim pozisyonlarında erkeklerle eşit şekilde temsil edilmelerine engel olan etmenler olarak gösterilebilir. Kadınların kariyerleri boyunca belli bir kademeden sonrasına yükselemeyişleri durumu, alanyazında ayrıca sızdıran boru hattı (Adak, 2018;Almukhambetova, Torrano ve Nam, 2021;Ysseldyk ve diğ., 2019), yapışkan zemin (Shah ve diğ., 2022;Yılmaz, 2020) Genel bir değerlendirme yapıldığında ilgili konudaki diğer çalışmaların (Aldırmaz, 2020;Hoştut, 2020;Negiz ve Yemen, 2011;Öztürk, 2017) bulgularına paralel olarak görülmektedir ki kadınların akademiye giriş basamağındaki sayısal üstünlüklerine rağmen Türkiye'deki eğitim fakültelerinin üst yönetim pozisyonlarında varlıkları oldukça sınırlıdır. Kadınlar akademiye erkeklerle eşit konumda başlarken yönetim kademelerinde verilen kayıplar dikkat çekicidir.…”

“…There are studies that examine male-female representation in different dimensions in the literature (Adak, 2018;Aldırmaz, 2020;Ayyıldız-Ünnü, Baybars, & Kesken, 2014;Demir, 2018;Halifeoğlu, 2020;Hoştut, 2020;Negiz & Yemen, 2011;Öztürk, 2017;Şentürk, 2015;Yıldız, 2018). Since faculties of education are higher educational institutions that train teachers for various levels of the national education system and teacher candidates who are trained in these institutions will shape the new generations, it can be assumed that their experience of gender representation at the management levels implicitly (in the context of the hidden curriculum) may affect their subsequent professional and general attitudes and behaviors.…”

“…Alanyazın incelendiğinde akademik yönetimde kadın-erkek temsilini farklı boyutlarıyla inceleyen çalışmaların olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmalarda cinsiyet temsili akademik unvanlar (Adak, 2018;Ayyıldız-Ünnü, Baybars ve Kesken, 2014;Demir, 2018;Halifeoğlu, 2020;Şentürk, 2015;Yıldız, 2018), dekanlık ve rektörlük gibi yönetim görevleri (Aldırmaz, 2020, Negiz ve Yemen, 2011) ile üniversite yönetim kurullarındaki durum (Hoştut, 2020) açısından incelenmiştir. Bir diğer çalışmada ise (Öztürk, 2017) yönetici pozisyonlarındaki akademisyenler ve üst düzey memurların daha bütüncül bir bakış açısıyla incelendiği fakat göller bölgesindeki üniversiteler ile sınırlı tutulduğu görülmektedir.…”