47%) meda i jednom (1,64%) uzorku medonosnih pčela. Broj spora u pozitivnim uzorcima meda bio je od 20/kg do 204/kg, a u uzorku medonosnih pčela 110/kg.U jednom uzorku meda detektovane su spore B tipa C. botulinum, u jednom uzorku je detektovan E tip, u dva uzorka su detektovane spore istovremeno dva tipa C.botulinum (A, E) i u jednom uzorku istovremeno tri tipa C. botulinum (A, B, E). Spore Clostridium botulinum tipa E dokazane su u jednom uzorku medonosnih pčela. U istim uzorcima meda, odnosno medonosnih pčela, klasičnim kvalitativno-kvantitativnim metodama nije dokazano prisustvo spora Clostridium botulinum.Detekcija spora Clostridium botulinum direktno iz neobrađenih uzoraka meda i medonosnih pčela, bez predobogaćenja, nije moguća primenom metoda PCR i klasičnih metoda mikrobiologije. Klasične metode mikrobiologije, uključujući i metodu SRPS ISO 15213:2011, nisu podesne za detekciju spora Clostridium botulinum u uzorcima meda. Zbog niske osetljivosti navedene metode daju lažno negativne rezultate. U uzorku meda koji je služio kao pozitivna kontrola i koji je prethodno namerno kontaminiran referentnim sojem Clostridium botulinum NCTC 7272, PCR metodom može da se dokaže jedna spora/g meda.U cilju detekcije spora Clostridium botulinum u uzorcima meda i medonosnih pčela primenom metode PCR, za svaki ispitujući uzorak moraju se izvoditi višestruka ponovljanja, ispitivanja jednog istog uzorka, zbog malog broja i/ili neravnomerne raspoređenosti spora u uzorcima. Kjučne reči: Med; Medonosna pčela; Clostridium botulinum; PCR Naučna oblast: Veterinarska medicina Uža naučna oblast: Mikrobiologija namirnica UDK broj: 638:579The investigation of the presence of Clostridium botulinum in honey and honey bee samples