Wpływ udziału Skarbu Państwa w akcjonariacie na efektywne obciążenie podatkiem dochodowym

Abstract

Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy udział Skarbu Państwa w akcjonariacie spółek ma wpływ na kształtowanie się bieżącego, efektywnego obciążenia podatkiem dochodowym od osób prawnych. W pracy weryfikowana jest hipoteza, że efektywna stawka podatku dochodowego (ETR) dla spółek Skarbu Państwa jest wyższa niż w innych przedsiębiorstwach. Badanie zależności pomiędzy efektywną stawką podatku dochodowego a udziałem Skarbu Państwa w akcjonariacie jest przeprowadzane za pomocą regresji liniowej, a parametry modeli ekonometrycznych są estymowane przy użyciu klasycznej metody najmniejszych kwadratów. Analiza dotyczy 151 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, reprezentujących 9 sektorów gospodarki, w latach 2004–2021. Analiza danych w ujęciu przekrojowym dla kolejnych lat wskazuje, że ETR tylko w niektórych okresach jest istotnie statystycznie zależny od udziału Skarbu Państwa w akcjonariacie, przy czym zależności te są zarówno dodatnie, jak i ujemne. Korelacja dodatnia pojawia się w latach 2007, 2013 oraz 2017, natomiast ujemna w latach 2008 i 2020. W tych dwóch latach wymienionych jako ostatnie wskaźnik koniunktury gospodarczej spadał najszybciej, w pierwszym wypadku z powodu kryzysu zaufania do instytucji finansowych, w drugim – z powodu pandemii COVID-19. W pozostałych wskazanych latach, gdy koniunktura gospodarcza była dobra, podmioty ze znaczącym udziałem państwa w akcjonariacie wykazywały wyższą efektywną stawkę podatku dochodowego, co było w interesie ich głównego właściciela. Poczynione obserwacje skłaniają do refleksji na temat zakresu władztwa państwa w sferze dominium i respektowania praw akcjonariuszy mniejszościowych.