Wpływ wybranych czynników na zmiany w rolnictwie w Polsce środkowo-wschodniej

Abstract

Wpływ wybranych czynników na zmiany w rolnictwie w Polsce środkowo-wschodniejSelected factors influence on the changes in agriculture in middle-eastern PolandStreszczenie. W pracy omówiono strukturę obszarową gospodarstw w makroregionie środkowo-wschodnim oraz ich strukturę użytkowania gruntów i strukturę zasiewów. Badaniami ankietowymi objęto rolników posiadających rodzinne gospodarstwa rolne o powierzchni powyżej 4 ha użytków rolnych. Analizie poddano 206 gospodarstw (36 gospodarstw w województwie lubelskim, 63 w mazowieckim i 107 w podlaskim). Opracowując wyniki badań, zastosowano metodę tabelaryczno-opisową, porównawczą oraz statystyczną. Stwierdzono poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych w makroregionie środkowo-wschodnim. Najkorzystniejsze zmiany nastąpiły w województwach mazowieckim i podlaskim, które charakteryzują się wysokim (ponad 40%) udziałem gospodarstw dużych, o powierzchni od 20 do 50 ha. Korzystnym zjawiskiem jest malejące bezrobocie wśród mieszkańców wsi tego regionu oraz zainteresowanie rolników prowadzeniem dokumentacji księgowej związanej z produkcją rolniczą.Słowa kluczowe: powierzchnia gospodarstwa, użytkowanie gruntów, struktura zasiewów, plon, dokumentacja księgowa, bezrobocie, produkcja rolnicza, Polska środkowo-wschodnia WSTĘP Powszechny Spis Rolny w 2010 r. wykazał zmiany w użytkowaniu gruntów w gospodarstwach rolnych wywołane działaniem przedakcesyjnych programów pomocowych, a następnie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej wprowadzeniem narzędzi Wspólnej Polityki Rolnej. Działania te spowodowały zintensyfikowanie procesu modernizacji i specjalizacji gospodarstw rolnych, szczególnie w rejonach o dobrych glebach i intensywnej produkcji rolniczej, przy jednoczesnej ekstensyfikacji i likwidacji nierentownych gospodarstw o niewielkich areałach [GUS 2012]. Na obszarach wiejskich mieszka 14,6 mln osób, czyli 38,2% społeczeństwa. Z tej grupy około 45% utrzymuje się z rolnictwa. Zgodnie ze strategią rozwoju obszarów wiejskich prowadzenie działalności rolniczej nie musi być jedynym źródłem dochodu. Wykorzystanie środków unijnych K. STARCZEWSKI, A. AFFEK-STARCZEWSKA, B PŁOTCZYK, A. BOMBIK 40 pozwala na poprawę stanu infrastruktury technicznej i społecznej wsi. Podnosi się poziom wykształcenia ludności wiejskiej i poprawia standard życia [Wilkin i Nurzyńska 2012]. Następują również przemiany w strukturze obszarowej, które zwykle pozytywnie wpływają na procesy koncentracji i specjalizacji produkcji rolnej [Marciniuk-Kluska i Bombik 2010, Poczta 2012. Istotnym zmianom ulega liczba gospodarstw zajmujących się zarówno produkcją roślinną, jak i zwierzęcą. W produkcji roślinnej ubyło gospodarstw zajmujących się uprawą warzyw, ziemniaka, buraka cukrowego i zbóż, a przybyło gospodarstw specjalizujących się w uprawie rzepaku i kukurydzy [Ziętara i Zieliński 2012]. Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. [GUS 2010] wskazują na pogłę-biające się zróżnicowanie regionalne związane z coraz silniej zaznaczającą się specjalizacją danego regionu, np. gospodarstwa sadownicze skupione są w ...