Yara iyileşmesi ve cilt rejenerasyonuna güncel bir yaklaşım: Kök hücre eksozom tedavisi

Abstract

Yara iyileşme süreci, klinik uygulamada birtakım zorluklarla seyreden uzun bir süreç olup güncel tedavilerin etkileri halen sınırlıdır. Yara iyileşme süreci, hücrelerin göçü ve proliferasyonu, ekstraselüler matriksin yeniden şekillendirilmesi ve anjiyogenez ile ilişkilidir. Çeşitli risk faktörleri, kronik iltihaplanma ve bazı hastalıklar, yetersiz yara kapanmasına yol açarak fibrozisle sonuçlanabilecek bir yara izi oluşmasına neden olabilir. Son yıllarda, mezenkimal kök hücrelerin (MKH) yara iyileşmesi ve cilt yenilenmesi üzerinde güçlü terapötik potansiyele sahip olduğuna dair kanıtlar ortaya çıkmıştır. Ancak, MKH'lerin doğrudan uygulanmasında hala birçok sorunla karşılaşılmaktadır. Bununla birlikte son yıllarda, köken aldığı hücrelerden belirli bileşenler içeren lipid çift tabakalı membran yapısına sahip ve “granüler veziküller” olarak tanımlanan eksozomlar, MKH'ler için mükemmel bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Çeşitli çalışmalarda özellikle MKH'lerden türetilen eksozomların (MKHE) yaraların iyileşmesi ve cilt rejenerasyonu için faydalı olduğu gösterilmiştir. Eksozomların cilt yaralarını iyileştirme sürecinde etkili olduğu mekanizmalar arasında inflamasyonu hafifletmek, damar oluşumunu uyarmak, epitel hücreleri ve fibroblastların proliferasyon ve göçünü uyarmak yer almaktadır. Bu nedenle, MKHE uygulanması, cilt yaralarının tedavisinde hücre tedavisine umut verici bir alternatif olabilir ve aynı anda birden fazla mekanizma aracılığıyla yara iyileşmesini teşvik edebilir. Bu derlemede, MKH'lerden türetilen eksozomların yara iyileşmesinde ve cilt rejenerasyonundaki rolü ve mekanizmaları hakkında güncel bilgiler sunulacak ve MKHE’lerin klinik uygulamalardaki potansiyelleri ayrıntılı olarak ele alınacaktır.