Yeni Kuşak Hastalığı Siberkondri: Yeni Medya Çağında Kuşakların Siberkondri Düzeyleri İle Sağlık Okuryazarlığı İlişkisi

Abstract

Günümüzde artan internet kullanımı, araştırmanın temel konusunu oluşturan yeni internet hastalıklarını (ehastalıklar) ortaya çıkarmıştır. Bu araştırmada yeni internet hastalıklarından olan "siberkondri" (internetten hastalık arama hastalığı) üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, İstanbul'da yaşayan 18-75 yaş arası bireylerin demografik açıdan siberkondri düzeyleri ve sağlık okuryazarlığı düzeyleri karşılaştırılmış ve kuşak teorisi bağlamında analiz edilmiştir. Araştırma genel tarama modeline göre yürütülmüş olup olasılıklı örneklem türlerinden tabakalı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. İstanbul'da yaşayan 18-75 yaş arası 1196 kişiye "Katılımcı Anket Formu", "Siberkondri Ciddiyet Ölçeği (SCÖ-33)" ve "Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği (TSOY-32)" uygulanmıştır. Bu araştırma sonuçlarına göre, kuşaklar "orta düzeyde" siberkondrik, "sorunlu/sınırlı düzeyde" sağlık okuryazarlığı seviyesinde bulunmuştur. Araştırmada elde edilen birtakım bulgular şu şekildedir: (a) Kuşaklar arasında en yüksek siberkondri düzeyi Z kuşağındadır; (b) Sosyal medya kullananların kullanmayanlara göre siberkondri düzeyi yüksektir; (c) Kuşakların eğitim düzeyi arttıkça sağlık okuryazarlığı seviyesi artmakta, siberkondri seviyesi düşmektedir; (d) Kadınların sağlık okuryazarlığı düzeyi "Sorunlu/Sınırlı sağlık okuryazarlığı" seviyesinde, erkeklerin "Yetersiz sağlık okuryazarlığı" seviyesinde bulunmuştur; (e) Sağlık konusunda ilk başvurduğu merkez "Aile sağlığı merkezi" diyenlerin siberkondri seviyesi "devlet hastanesi" ve "özel hastane" diyenlere göre yüksek bulunmuştur. Bu araştırma sonuçlarının; "internet hastalıkları ve siberkondri", sağlık okuryazarlığı", "yeni medya ve sosyal medya" alanında alanyazına katkı sağlayacağı ve araştırmacılara yol göstereceği düşünülmektedir. Ayrıca, toplumdaki yeni nesil dijital hastalık olan ve psikometrik ölçüm aracı ile değerlendirilebilen siberkondri düzeyinin tespit edilmesi ve alınacak önlemlere yönelik ipucu vermesi açısından önemli görülmektedir. Ülkemizde sağlık okuryazarlığı ile siberkondri ilişkisine yönelik ilk çalışma olması yönüyle de önemlidir.

Kronik Hastalığı Olan ve Olmayan Bireylerde Akılcı İlaç Kullanımı, Sağlık Anksiyetesi ve Siberkondri

“…Bizim çalışmamızda çalışmaya katılan her iki grubun da orta düzeyde siberkondri gösterdiği anlaşıldı. Ülkemizde kronik hastalığı olan veya olmayanların katıldığı diğer çalışmalarda da (17,18,45) siberkondri düzeylerinin benzer olması ülkemizde internetten sağlık bilgisi arama ve buna dayanarak kendi sağlığını değerlendirmenin yaygınlaşmaya başladığını düşündürmüştür. Çalışmada gruplar arasında toplam siberkondri düzeyleri değişmezken, kronik hastalığı olmayanların aşırılık ve doktora güvensizlik boyutları daha yüksekti.…”

“…Siberkondri durumunda bireyler herhangi bir sağlık sorununda ilk olarak internete başvurarak hekim önerisi olmadan tetkik yaptırma ve ilaç kullanma gibi olumsuz davranışlar gösterirler. Bu davranışlar zamanlarının büyük bir kısmını kapladığı için psikososyal yaşamda da sorunlar yaşamaktadırlar (17,18).…”

“…Dolayısıyla sağlık anksiyetesi ve siberkondri kronik hastalığı olan bireyler için daha ciddi sorunlar oluşturabilir. Literatürde akılcı ilaç kullanımını, siberkondriyi veya sağlık anksiyetesini değerlendiren farklı çalışmalar bulunmaktadır (8,9,12,13,17,18). Bununla birlikte bu değişkenleri birlikte inceleyen ve kronik hastalık varlığı ile ilişkisini sorgulayan çalışmalara ihtiyaç olduğu düşünülmüştür.…”

Search Popularity of Common Gastrointestinal Symptoms; an Infodemiological Study

“…With developments in the digital era, the way of having information about diseases has changed (3). In Turkey, searching for information about their diseases is very common, especially in the young population (4) Several studies are using Google Trends data (5,6). Those kinds of studies are called infodemiological studies and they may provide uncommon relations between the disorders (7).…”

Covid-19 Pandemi Sürecinde Bireylerin Sağlık Kaygılarının Siberkondri Üzerindeki Etkisi

“…Yüksek sağlık maliyetleri ve sağlık kurumlarına başvurma durumlarına bağlı olarak artan hizmet kullanımı ve sağlık hizmetinin yoğun şekilde kullanılması gösterilmektedir [16]. Ayrıca bireyin zamanının boşa harcamasına, çevresiyle olan ilişkilerinin bozulmasına ve yanlış teşhis ile tedavilere yönelmesi gibi olumsuz sonuçlara neden olmaktadır [15,17]. Yazında ele alınan çalışmalar, COVID-19 pandemisinin yüksek düzeyde sağlık kaygısına neden olduğu ve bunun sonucunda tıbbi araştırma yapmak amacıyla internetin aşırı kullanımı olan siberkondri kavramını ortaya çıkardığını ve etkilediğini bildirmiştir.…”