Yeni̇çeri̇ Ocaği’nin Temeli̇: Devşi̇rme Usulü

Abstract

Devşirme usulünün amacı, devletin askeri bürokrasisine eleman yetiştirmekti. Bu usulde toplumla herhangi bir organik bağı olmayan sadece padişaha bağlı kul yetiştirmek esastı. Devşirme usulünde amaç zorla din değiştirme değildir. Siyasi sistemde aristokrasinin oluşmasını önlemek ve sürekli yenilenen meritokratik bir elit kadrosunu işbaşında tutabilmek amacıyla devşirme usulü ihdas edilmiştir. Devşirme sistemi, Osmanlı devletinin kuruluşundan yıkılışına kadar devam etmiş bir kurum değildir

Selçuklu Ordularinda Subay Yeti̇şti̇rme

“…Gulâmların 7 yıllık temel eğitimlerinin aşamalar haline ilerlemesi ve her eğitim yılının kendine has özellikler taşımasıyla (Nizamü'l-Mülk, 1999) Enderun'da aralarında aşamalılık ilişkisi bulunan odalar (Baykal, 1953) birbiriyle uyumludur. Her iki okulun öğrenci kitlesi de köleliğe dayalı asker yetiştirme sisteminin gelişmiş uygulamalarıdır, mezun olan subaylar vezirlik dâhil en üst devlet kademelerine kadar erişebilmişlerdir (Aslan, 2021;Göksu, 2017). Bu sistem 18. yüzyıl başından itibaren Osmanlı Devleti modernleşme girişimleriyle birlikte etkisini kaybederek ortadan kalkmıştır (Ergin, 1977).…”

“…Keza kölelerin satın alma ya da mal edinme hakları olmadıkları halde gulâmların bütün ekonomik hakları vardır (Ayalon, 1999;Cahen, 1990). Sonraki dönemde Osmanlı Devleti klasik çağında devşirme usulüyle öğrenci tedarik edilmesi sistemi de Selçuklu gulâm sisteminin kanun esaslarına bağlanarak geliştirilmiş ileri bir uygulamasıdır (Aslan, 2021).…”