“Yeşi̇l” Yoksulluk, Çevresel Adalet Ve Sosyal Hi̇zmet

Abstract

ÖZET 19. yüzyılın son çeyreğinde profesyonel bir meslek olarak temelleri atılan sosyal hizmet, günümüzde eski ve yeni zorluklarla mücadele ederek yoluna devam etmektedir. Yoksullukla mücadele başta olmak üzere çocuk istismarı ve çocuk koruma, ruh sağlığı, yaşlı bakımı, engellilerin rehabilitasyonu ve sağlık destek hizmetleri gibi alanlar geçmişten bugüne devam eden mücadele ve müdahale alanlarını oluşturmaktadır. Ancak bu yüzyılda iklim değişikliği, doğal afetler (erozyon, heyelan, kuraklık ve sel nedeniyle göç), küresel ısınma, yaşanabilir doğal alanların yok olması, ekilebilir tarım alanlarının tahribatını içeren ekolojik krizler mesleğin gündemine yeni mücadele ve müdahale alanlarını da dahil etmiştir. Söz konusu ekolojik kriz ve ortaya çıkardığı yapısal sorunlar birey, grup ve toplum düzeyindeki ilişkileri etkilemesi nedeniyle başta sosyal hizmet olmak üzere pek çok akademik disiplini ve mesleği de yakından ilgilendirmektedir. Öte yandan bu çalışmanın çıkış noktasında yer alan yoksulluk sorunu, sosyal hizmet alanında en sık karşılaşılan toplumsal sorunlardan biridir. Geçmişte yoksulluk sorunu ekonomik temelde ele alınırken bugün modernitenin ve küreselleşmenin de etkisiyle insani yoksulluk odağında çok boyutlu bir yapı içinde ele alınmaktadır. Bu çalışmada sosyal 1 Bu çalışma "Uluslararası Sosyal Hizmet Kongresi 2017 (USHK17) Sosyal Sorunlar ve Sosyal Hizmetin Geleceği" adlı kongrede sözlü bildiri olarak sunulmuştur. Güzel ve Buz 1053 hizmet bakış açısıyla insan türünün bir parçası olduğu doğa ile arasındaki diyaloğa dayalı ilişkinin; tahakküm ve hiyerarşiye dayalı monolog bir yapıya dönüşmesi sonucunda oluşabilecek birey, grup ve toplum düzeyindeki sorunların neler olabileceği irdelenmektedir. Bu çalışmada ayrıca insani yoksulluk, çevresel adalet ve hak kavramları ekseninde sosyal hizmetin geçmişi, bugünü ve geleceği de ele alınıp tartışılmaktadır. Çalışmanın sonuç bölümünde bu çerçevede sosyal hizmet uzmanlarına düşen görev ve sorumluluklar da etik veya hukuki konuların ötesinde bir varoluş sorunu olarak ele alınarak ekolojik adalet ve/veya anayasa tartışmaları bağlamında değerlendirilmektedir.

Sosyal Hi̇zmette Çevre Kavramindaki̇ Deği̇şi̇m

“…Bu konudaki Türkçe ve yabancı literatür arasında da farklar bulunmaktadır. Türkçe literatürde sürdürülebilir kalkınma ve sosyal hizmet (Özmete, 2010;Özmete ve Akgül Gök, 2015; su ile ilgili (Tok ve Orbay, 2020) yoksulluk ile ilişkili (Güzel ve Buz, 2019) uygulama alanı ile ilgili (Barut ve Kara, 2020;Koçak, 2022) Yurtdışındaki araştırmalarda karma nitel ve nicel yönteme yer verilmiştir. Yöntem nitel yöntemin kullanılmasındaki artış postmodernizmin sosyal hizmet araştırmasına kazandırdığı noktalardan biridir.…”

Çevresel Adaletsizlik Mağduru Grupların İhtiyaçlarını Karşılamada Yeni Bir Model Önerisi: ‘‘Yeşil Sosyal Hizmet Birimleri Kurulması’’

“…Bireye yönelik sosyal hizmetler genellikle yaşlı bakımı, istihdam, yoksullukla mücadele, çocuk bakımı, aile yardımı ve politikaları gibi alanlarda çalışırken; son yıllarda ise yeşil hareketi, çevre adaleti, LGBT (lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel veya travesti) hakları, kadın ve tüketici hakları gibi alanlar belirgin olmaktadır (Güzel ve Buz, 2019). İklim değişikliğine dair yaşanan sorunlar da dünyanın en belirgin sorunlarından biri olduğundan toplumlar ve canlılar açısından risk oluşturmakta, çevresel adaletsizlikten etkilenen gruplar artmakta ve yeşil sosyal hizmet uygulamalarına alan açmaktadır (Drolet, Wu, Taylor ve Dennehy, 2015).…”

“…Bununla birlikte küresel krizlerin sosyal hizmetin hâlihazırdaki müracaatçı grupları üzerinde daha yıkıcı etkileri olduğu göz önüne alındığında (Güzel ve Buz, 2019) yeşil sosyal hizmet çevresel adaleti savunma noktasında kilit konuma gelmektedir. Çevresel adalet; ırk, renk, ulusal köken veya gelir durumundan bağımsız olarak tüm insanlara çevre yasalarının, yönetmeliklerinin ve politikalarının geliştirilmesi, uygulanması ve güçlendirilmesine ilişkin eşit davranılması ve anlamlı katılımın sağlanması olarak tanımlanmaktadır (United States Environmental Protection Agency, 2018).…”

“…Yeşil sosyal hizmet uygulamalarına duyulan ihtiyaç özellikle dünya su-toprak kirliliği, temiz su ihtiyacı, erozyon, endüstriyel atıklar, orman kaybı, biyolojik çeşitliliğin yok olması gibi sorunların görünür olmasıyla birlikte artmaktadır (Güzel ve Buz, 2019). Çevre sorunlarına yönelik hassasiyetler arttıkça, daha yaşanabilir bir dünyaya olan gereksinim ile ekonomik ve sosyal anlamda da değişimlere ihtiyaç duyulmaktadır (Coates, 2003)…”