Zagadnienie podmiotowości prawnej prebendy w świetle uregulowań kościelnych i państwowych

Abstract

Artykuł przedstawia zagadnienie podmiotowości prawnej prebend, zwanych też beneficjami, które od wieków stanowiły istotną część organizacji kościelnej. Aby mogły swobodnie realizować swoje zadania, Kościół katolicki przyznawał im osobowość prawną, co w średniowieczu było w pełni uznawane przez ówczesne systemy państwowe. Jednak wraz z laicyzacją Europy uznawanie prebend za osoby prawne przestało być automatyczne, a z czasem państwa zupełnie przestały uznawać beneficja za podmiot prawa świeckiego. Mimo to dalej były one traktowane przez Kościół jako jego jednostki organizacyjne, uprawnione do posiadania własnego majątku. Choć dziś prebendy nie są już spotykane, dalej wynikają z nich liczne wątpliwości praktyczne. Autor poszukuje rozwiązania problemu przysługiwania własności beneficjom i przedstawia złożoną ewolucję podejścia do owej materii w Polsce. Pozwala to ustalić, iż nieruchomości, których własność przysługiwała przed laty prebendom, powinny zostać przypisane tym podmiotom prawnym Kościoła, z którymi działalność beneficjum była związana, lub tym, które realnie korzystały z nieruchomości prebend po zaprzestaniu przez nie działalności.