StreszczenieW artykule ukazano znaczenie praw własności intelektualnej w warunkach ukierunkowanej na innowacje współpracy przedsiębiorstw z podmiotami zewnętrznymi. Zwrócono uwagę na postępującą ewolucję funkcji takich instrumentów prawnych, jak patenty, które przestają być wyłącznie narzędziem ochrony przed imitacją, stając się ważnym instrumentem transferu technologii oraz mechanizmem koordynacyjnym współpracy międzyorgani-zacyjnej. Sytuacja ta stanowi duże wyzwanie dla kadry menedżerskiej przedsiębiorstw, od której oczekuje się coraz wyższego poziomu kompetencji w zakresie zarządzania własno-ścią intelektualną.Słowa kluczowe: innowacje, patenty, współpraca międzyorganizacyjna, zarządzanie wła-snością intelektualną
WprowadzenieOtwartość procesów innowacyjnych i związana z nią intensyfikacja współ-pracy z podmiotami zewnętrznymi umożliwia przedsiębiorstwom osiągnięcie wielu , wyzwolenie efektów synergicznych w wyniku łączenia unikatowych zasobów i kompetencji czy skrócenie czasu realizacji całego przedsięwzięcia (Gorbatyuk, van Overwalle, van Zimmeren, 2016).Jedną z głównych przyczyn upowszechnienia się koncepcji otwartych innowacji jest niewątpliwie radykalna zmiana uwarunkowań funkcjonowania współcze-snego biznesu. Niespotykana nigdy wcześniej dynamika zmienności otoczenia oraz presja ze strony konkurentów sprawiają, że podstawowym narzędziem rywalizacji rynkowej stają się unikatowe zasoby wiedzy oraz czas, w jakim przedsiębiorstwa są w stanie wykorzystać je do tworzenia nowych produktów i usług (Roszkowska-Menkes, 2015). Do okoliczności sprzyjających opisywanemu zjawisku należy zaliczyć także postępującą globalizację, rozwój instrumentów ułatwiających transfer technologii, rosnącą mobilność na rynku pracy (szczególnie wśród specjalistów) oraz upowszechnienie technologii informacyjno-komunikacyjnych (Kozioł-Nadolna, 2013).Przejście od zamkniętego do otwartego modelu innowacji wiąże się ze zmianą sposobu postrzegania ram instytucjonalnych organizacji. Granice przedsiębiorstwa przestają być szczelne, co umożliwia przepływ wiedzy pomiędzy organizacją oraz jej otoczeniem, a w konsekwencji -skrócenie długości trwania procesu innowacyjnego (Janasz, 2015).Wyniki badań pokazują jednak, że przedsiębiorstwa zaangażowane we współ-pracę z podmiotami zewnętrznymi zdecydowanie częściej doświadczają naruszeń własności intelektualnej (Schubert, 2016). W niektórych przypadkach szkody spowodowane niekontrolowanym wyciekiem wiedzy z organizacji mogą przewyższać korzyści płynące z podjętej współpracy (Ritala, Olander, Michailova, Husted, 2015). Konieczne staje się więc przeciwdziałanie niekorzystnym następstwom zaangażo-wania przedsiębiorstwa w relacje międzyorganizacyjne. Jedną z możliwości jest niewątpliwie wykorzystanie prawnych instrumentów ochrony własności intelektualnej, w tym zwłaszcza patentów.