Zespół Cushinga w przebiegu ektopowego wydzielania ACTH

Abstract

Cushing's syndrome (CS) is defined as a constellation of clinical signs and symptoms occurring due to hypercortisolism. Cortisol excess may be endogenous or exogenous. The most common cause of CS is glucocorticoid therapy with supraphysiological (higher than in the case of substitution) doses used in various diseases (e.g. autoimmune). One possible CS cause is ectopic (extra-pituitary) ACTH secretion (EAS) by benign or malignant tumours. Since its first description in 1963, EAS aetiology has changed, i.e. as well as small cell lung cancer (SCLC), higher incidence in other malignancies has been reported. Ectopic ACTH secretion symptoms are usually similar to hypercortisolism symptoms due to other causes. A clinical suspicion of CS requires laboratory investigations. There is no single and specific laboratory test for making a CS diagnosis, and therefore multiple dynamic tests should be ordered. A combination of multiple laboratory noninvasive and invasive tests gives 100% sensitivity and 98% specificity for EAS diagnosis. If the EAS is caused by localised malignancy, surgery is the optimal treatment choice. Radical tumour excision may be performed in 40% of patients, and 80% of them are cured of the disease. The authors present an interesting clinical case of EAS, which is always a huge diagnostic challenge for clinicians. StreszczenieZespół objawów klinicznych: podmiotowych i przedmiotowych, które wynikają z hiperkortyzolemii określa się mianem zespołu Cushinga (CS). Nadmiar kortyzolu w organizmie może mieć źródło egzo-lub endogenne. Powszechnie uważa się, że najczęstszą przyczyną CS jest terapia glikokortykosteroidem w dawkach farmakologicznych, większych niż substytucyjne, z powodu różnych chorób, na przykład tkanki łącznej. Jedną z możliwych przyczyn CS jest ektopowe, czyli poza przysadkowe wydzielanie ACTH, przez nowotwór łagodny lub złośliwy. Od czasu pierwszego opisu w 1963 roku, etiologia ektopowego wydzielania ACTH uległa istotnej zmianie, poza drobnokomórko-wym rakiem płuca (SCLC) opisano inne nowotwory, których częstość znacząco wzrosła. Symptomatologia CS w przebiegu ektopowego wydzielania ACTH najczęściej odpowiada objawom hiperkortyzolemii spotykanym u chorych z powodu innej przyczyny. Podejrzenie kliniczne CS wymaga weryfikacji laboratoryjnej. Nie ma swoistego, pojedynczego badania, które by potwierdziło CS w przebiegu ektopowego wydzielania ACTH, z tego względu należy posiłkować się szeregiem testów. Połączenie wielu badań laboratoryjnych, w tym inwazyjnych, sprawia, że czułość rozpoznania ektopowego wydzielania ACTH sięgnąć może 100%, przy swoistości 98%. W przypadku lokalizacji ogniska pierwotnego leczenie operacyjne jest postępowaniem optymalnym. Radykalne leczenie można zastosować u 40% chorych, z czego około 80% udaje się wyleczyć. Przedstawiony przypadek ektopowego wydzielania ACTH stanowi przykład licznych trudności diagnostycznych dla lekarza praktyka.

Skuteczność jednostronnej adrenalektomii laparoskopowej w hiperkortyzolemii i subklinicznym zespole Cushinga niezależnych od ACTH — badanie retrospektywne na dużej kohorcie

“…The latter is associated with prolonged glucocorticoid use (e.g. in patients with autoimmune diseases) [2]. The incidence of endogenous Cushing's syndrome is reported as low; however, this is due to under-evaluation of patients with uncontrolled diabetes mellitus, obesity, or hypertension.…”

Correlation analysis of cortisol concentration in hair versus concentrations in serum, saliva, and urine

“…Cortisol is secreted in a pulsating manner that is subject to circadian rhythms, and negative and positive feedback may depend on exogenous factors and numerous genetic variants determining the sensitivity of the cortisol receptor, which in turn, might alter its level and impact on clinical manifestations [6]. This may lead to misinterpretation of laboratory results and incorrect diagnosis [8,9]. Another problem raised by many other authors is the lack of sufficient validation of studies assessing the correlation of HCC with other biological samples [20,36,40].…”

“…However, determination of cortisol concentrations at night might be difficult for outpatient departments due to the working hours of laboratories. Serum cortisol is also assessed in dexamethasone suppression test, Synacthen stimulation test, corticotrophin releases hormone (CRH), or vasopressin stimulation tests used in the diagnosis and differentiation of cortisol level disorders [8,9].…”

Glikokortykosteroidy a czynność komórek beta

“…W okresach postu umożliwiają utrzymanie fizjologicznych stężeń glukozy we krwi poprzez zmniejszenie jej wychwytu i wykorzystania w mięśniach oraz przez stymulację wątrobowej produkcji glukozy (glukoneogeneza i glikogenoliza) [2]. Nadmiar GKS -spowodowany guzami przysadki, ektopowym wydzielaniem hormonu adrenokortykotropowego (ACTH, adrenocorticotropic hormone) guzami nadnerczy, albo pochodzenia egzogennego -prowadzi do licznych efektów niepożądanych, obejmujących otyłość trzewną, upośledzoną homeostazę glukozy, dyslipidemię oraz nadciśnienie tętnicze [3]. Podwyższone stęże-nia kortyzolu w surowicy nasilają uwalnianie glukozy z wątroby poprzez indukcję enzymów glukoneogenezy: glukozo-6-fosfatazy, fruktozo- …”

“…During periods of fasting they enable maintenance of physiological blood glucose levels by decreasing glucose uptake and utilisation in muscle and by stimulating hepatic glucose production (gluconeogenesis and glycogenolysis) [2]. However, GC excess -caused either by pituitary tumours, ectopic ACTH secretion, adrenal tumours, or of exogenous origin -leads to several adverse effects, comprising visceral obesity, impaired glucose homeostasis, dyslipidaemia, and hypertension [3]. Increased serum cortisol levels enhance hepatic glucose output by induction of the gluconeogenesis enzymes: glucose-6-phosphatase, fructose-1,6-bisphosphatase, and phosphoenolpyruvate carboxykinase (PEPCK) [4].…”