Ανάπτυξη Αναλυτικών Μεθοδολογιών Για Τη Μελέτη Βιογενών Υλικών Με Χρήση Φασματοσκοπικών Τεχνικών

Abstract

Τα βιογενή υλικά σχηματίζονται από κατεξοχήν βιολογικές διεργασίες (biomineralization)στους ζωντανούς οργανισμούς αλλά και στη φύση. Οι παραπάνω διεργασίες περιλαμβάνουν το φυσιολογικό σχηματισμό καθώς και την παθολογική δημιουργία τους. Ως περιπτώσεις βιογενών υλικών αναφέρουμε το φωσφορικό ασβέστιο, το ανθρακικό ασβέστιο, το οξαλικό ασβέστιο, το βιογενές πυρίτιο, τον βιογενή σίδηρο, και το θειικό ασβέστιο. Η παρουσία των παραπάνω είναι συχνή τόσο στην φύση (κοχύλια, μαλάκια, φύλλα φυτών), όσο και στους ζωντανούς οργανισμούς (οστά, δόντια, νεφρικοί λίθοι). Στο πλαίσιο της παρούσας διατριβής έγινε προσπάθεια για την ανάπτυξη μη καταστροφικών αναλυτικών μεθοδολογιών για την μελέτη ορισμένων κατηγοριών βιογενών υλικών. Μελετήθηκαν τρεις διαφορετικές κατηγορίες βιογενών υλικών και πιο συγκεκριμένα οι τρεις φάσεις του άνυδρου κρυσταλλικού ανθρακικού ασβεστίου (α-σβεστίτης-αραγωνίτης-βατερίτης), τα άλατα του φωσφορικού ασβεστίου δίδοντας έμφαση στην παρουσία του υδροξυαπατίτη στο οστό και οι ενώσεις που δημιουργούνται κατά την λιθίαση του ουροποιητικού συστήματος. Η Φασματοσκοπία Raman, η Φασματοσκοπία Υπερύθρου καθώς και η Περίθλαση Ακτινών Χ ήταν οι τρεις αναλυτικές τεχνικές οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν σαν βάση για την ανάπτυξη των ανάλογων αναλυτικών μεθοδολογιών.Στην περίπτωση του άνυδρου κρυσταλλικού ανθρακικού ασβεστίου χρησιμοποιήθηκαν και οι τρεις προαναφερόμενες τεχνικές με στόχο την ταυτοποίηση και την ποσοτική ανάλυση σε περιπτώσεις ταυτόχρονης συνύπαρξης και των τριών φάσεων. Η χρήση της Φασματοσκοπίας Raman οδήγησε στην ανάπτυξη μιας μη καταστροφικής αναλυτικής μεθοδολογίας, στην οποία όμως μόνο τα σχετικά ποσοστά των τριών φάσεων έγινε δυνατόν να προσδιοριστούν. Για την δημιουργία των ευθειών αναφοράς, κατασκευάστηκαν δυαδικά μίγματα, ενώ χρησιμοποιήθηκαν οι κορυφές στα 711cm⁻¹ για τον ασβεστίτη, στα 700cm⁻¹ για τον αραγωνίτη και στα 750cm⁻¹ για τον βατερίτη. Τα όρια ανίχνευσης προσδιορίστηκαν 0.13mol%, 0.18mol% και 1.3mol% για τον ασβεστίτη, αραγωνίτη και βατερίτη αντίστοιχα, ενώ τα σφάλματα κατά τον προσδιορισμό τριαδικού μίγματος γνωστής σύστασης βρέθησαν να είναι 1.6mol% για τον α-σβεστίτη, 0.3mol% για τον αραγωνίτη και 1.1mol% για τον βατερίτη. Στην προσπάθεια επιλογής των κατάλληλων δονήσεων Raman, έγινε μελέτη των φασμάτων Raman των καθαρών κρυσταλλικών φάσεων και απόδοση των κορυφών. Ανάλογη μεθοδολογία αναπτύχθηκε μέτρηση της Περίθλασης Ακτινών Χ. Οι ευθείες αναφοράς δημιουργήθηκαν με χρήση των ανακλάσεων στα 104 για τον ασβεστίτη, στα 221 για τον αραγωνίτη και στα 110 για τον βατερίτη. Τα όρια ανίχνευσης βρέθησαν να είναι 0.90mol%, 2.90mol%, 6.90mol% για τον ασβεστίτη, αραγωνίτη, βατερίτη αντίστοιχα, ενώ τα σφάλματα κατά τον προσδιορισμό τριαδικού μίγματος γνωστής σύστασης βρέθησαν να είναι 2.5mol% για τον ασβεστίτη, 1.8mol% για τον αραγωνίτη και 0.6mol% για τον βατερίτη. Τέλος με την χρήση της Φασματοσκοπίας IR έγινε δυνατός ο προσδιορισμός των απόλυτων ποσοστών των τριών φάσεων, κάνοντας χρήση των δονήσεων στα 714cm⁻¹ για τον ασβεστίτη, στα 700cm⁻¹ και 714cm⁻¹ για τον αραγωνίτηκαι στα 745cm⁻¹ για τον βατερίτη. Οι απορροφητικότητες των κορυφών (σε mg⁻¹CaCO₃ mm⁻²) βρέθηκαν ίσες με: α₇₁₄ =63.38 για τον ασβεστίτη, α₇₀₀ =19.30 και α₇₁₄ =40.43 για τον αραγωνίτη και α₇₄₅ =21.79 για τον βατερίτη. Τα όρια ανίχνευσης (σε mg CaCO₃/mm²) προσδιορίστηκαν σε: O.A.C^714 = 6.6 x 10⁻⁴ για τον ασβεστίτη, Ο.Α.A^700 =2.2 x 10⁻³ και Ο.Α.Α^714 = 1.1 x 10⁻³ για τον αραγωνίτη και Ο.Α.V^745 = 1.9 x 10⁻³ για τον βατερίτη. Στη δεύτερη κατηγορία βιογενών υλικών δόθηκε έμφαση στην μελέτη του οστού, που αποτελείται κυρίως από υδροξυαπατίτη και κολλαγόνο τύπου Ι. Συγκεκριμένα δημιουργήθηκε εύχρηστη αναλυτική μη καταστροφική μεθοδολογία βασισμένη στην Φασματοσκοπία Raman, με στόχο τον ποσοτικό έλεγχο των κύριων συστατικών του οστού. Οι δονήσεις στα 960cm⁻¹ (υδροξυαπατίτης) και 2937cm⁻¹ (κολλαγόνο) χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη της μεθοδολογίας. Βρέθηκε ότι Ι⁹⁶⁰/Ι²⁹³⁷ = 0.46/Wc - 0.36 όπου Wc το ποσοστό κατά βάρος του κολλαγόνου. Τα όρια ανίχνευσης προσδιορίστηκαν σε 2.8%κ.β. και 0.6%κ.β. για τον υδροξυαπατίτη και το κολλαγόνο αντίστοιχα. Η επιτυχής σημείο προς σημείο ανάλυση (χαρτογράφηση) ενός τεχνητά απομεταλλωμένου οστού επιβεβαίωσε την αξιοπιστία της προτεινόμενης μεθοδολογίας, καθώς και την δυναμική της χρησιμοποιούμενης τεχνικής. Τέλος η συνδυασμένη χρήση της Φασματοσκοπίας Υπερύθρου και Raman επιλέγη για την μελέτη των επικαθήσεων σε ενδοπροστατικό μεταλλικό εμφύτευμα, το οποίο εισάγεται σε ασθενείς με υπερπλασία του προστάτη. Μελετήθηκε ο σφηνωμένος λίθος (ο πυρήνας και το εξωτερικό του τμήμα) στο κέντρο του εμφυτεύματος, καθώς και τα δύο τμήματα του δακτυλίου (σε επαφή με το εμφύτευμα και τον λίθο) και ανιχνεύθησαν πλήθος συστατικών υδροξυαπατίτης, στρουβίτης, μονοένυδρο οξαλικό ασβέστιο, ουρικό κάλιο, ουρικό αμμώνιο και ουρικό οξύ). Από την σύγκριση των αποτελεσμάτων γίνεται φανερό ότι η συνδυασμένη χρήση των δύο δονητικών τεχνικών είναι απαραίτητη μια και η Υπέρυθρη Φασματοσκοπία δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, για την διάκριση μεταξύ ουρικού καλίου και ουρικού αμμωνίου, ενώ η διάκριση των ουρικών αλάτων με την Φασματοσκοπία Raman είναι αδύνατη κατά την ταυτόχρονη παρουσία τους.

Ανάκτηση Ανόργανων Φωσφορικών Από Υδατικά Διαλύματα

“…ενώ επαληθεύτηκε και με αναλύσεις ασβεστίου και μαγνησίου των διαλυμένων στερεών με ιοντική χρωματογραφία. Η Φασματοσκοπία FT-Raman και η Περίθλαση ακτίνων-X είναι μη καταστρεπτικές τεχνικές, κατάλληλες τόσο για ποιοτικές όσο και για ποσοτικές αναλύσεις, χωρίς να απαιτείται κάποια ιδιαίτερη προεργασία των προς εξέταση δειγμάτων και έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για ποσοτικές αναλύσεις άλλων διμερών μιγμάτων [Kontoyannis 1997a, Kontoyannis 1997b, Kontoyannis 2000, Βαγενάς 2002 ]. [Kontoyannis 1997b, Fernández-Pradas 2002, Frost 2005…”