Ανάπτυξη Μιας Τεχνολογικά Υποστηριζόμενης Διδακτικής Προσέγγισης Ανάπτυξης Δεξιοτήτων Αναγνώρισης Επιχειρηματικών Ευκαιριών Σε Μαθητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Abstract

H παρούσα διδακτορική διατριβή πραγματεύεται το ερευνητικό θέμα της δημιουργίας και αξιολόγησης μιας νέας, τεχνολογικά υποστηριζόμενης διδακτικής προσέγγισης για την ανάπτυξη δεξιοτήτων αναγνώρισης επιχειρηματικών ευκαιριών σε μαθητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Η αναγνώριση επιχειρηματικών ευκαιριών είναι μια γνωστική διεργασία που περιλαμβάνει διακριτές διαδικασίες που ακολουθεί κάποιος προκειμένου να εντοπίσει και να αξιολογήσει μια συγκεκριμένη ιδέα ως ευκαιρία για να ξεκινήσει μια επιτυχή επιχείρηση. Πρόκειται για μια δεξιότητα που μπορεί να αναπτυχθεί όπως κάθε άλλη δεξιότητα και ο ιδανικός τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι μέσω της επιχειρηματικής εκπαίδευσης (Ε.Ε.). Οι απαιτήσεις του ταχέως μεταβαλλόμενου οικονομικού περιβάλλοντος και οι ανάγκες της νέας γενιάς μαθητών διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο η Ε.Ε. καλείται να αναπτύξει σύγχρονες παιδαγωγικές προσεγγίσεις, με έμφαση στην εμπειρική μάθηση και την πρακτική άσκηση. Ένα πρόγραμμα Ε.Ε. στο γυμνάσιο και το λύκειο θα πρέπει να προάγει την ανάπτυξη δεξιοτήτων και συμπεριφορών, με την προσδοκία ότι, ανεξάρτητα από την επιλογή σταδιοδρομίας, οι απόφοιτοι θα τις εξελίσσουν, θα τις αξιολογούν και θα τις αξιοποιούν σε διαφορετικά πλαίσια - ως φοιτητές, εργαζόμενοι ή πολίτες - διαθέτοντας επιχειρηματικό πνεύμα που θα τους παρωθεί να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις ως ευκαιρίες. Η διδακτική προσέγγιση Ε.Ε. που προτείνεται στη διατριβή (α) αξιοποιεί μέθοδο μέτρησης της επιχειρηματικής ετοιμότητας (readiness) μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης για τη δημιουργία εναλλακτικών σεναρίων/ διαδρομών μάθησης, (β) περιλαμβάνει υποστηρικτικό μαθησιακό υλικό για τη βελτίωση του θεωρητικού υπόβαθρου των μαθητών σχετικά με την επιχειρηματικότητα, (γ) παρέχει καθοδηγούμενη πρακτική εξάσκηση αναγνώρισης επιχειρηματικών ευκαιριών μέσω κριτικού αναστοχασμού, (δ) αξιοποιεί εκπαιδευτικές τεχνολογίες και (ε) συσχετίζει κάθε επιμέρους δραστηριότητά της με τα δύο διεθνή πλαίσια αναφοράς επιχειρηματικών ικανοτήτων Επιχειρείν EntreComp και National Content Standards for Entrepreneurship Education (NCSEE).Η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση σχεδιάστηκε για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, διότι σε αυτό το στάδιο η Ε.Ε. δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται κυρίως ως μέθοδος εκμάθησης «πώς να ξεκινήσω μια επιχείρηση», που φαίνεται ότι δυσκολεύει την πλειοψηφία των μαθητών. Η προτεινόμενη προσέγγιση εστιάζει στο πώς οι μαθητές θα αναπτύξουν σταδιακά αυτονομία και υπευθυνότητα (σύμφωνα με το EntreComp), ενώ κατακτούν τη βασική δεξιότητα της αναγνώρισης επιχειρηματικών ευκαιριών παράλληλα με βασικές γνώσεις οικονομίας (σύμφωνα με το NCSEE) και ικανότητες όπως η επίλυση προβλήματος, η εκτίμηση κινδύνου, η δημιουργικότητα. Το αναμενόμενο αποτέλεσμα της Ε.Ε. σε αυτό το στάδιο είναι η παροχή κινήτρων και η ενδυνάμωση των μαθητών με επιχειρηματικό πνεύμα που μπορεί να τους βοηθήσει στη ζωή τους ανεξάρτητα από την πορεία της καριέρας τους. Η ενορχήστρωση των μαθησιακών δραστηριοτήτων της προτεινόμενης διδακτικής προσέγγισης, μέσα σε ένα τεχνολογικά υποστηριζόμενο μαθησιακό περιβάλλον, παρέχει στους μαθητές τη δυνατότητα, με βάση την αναγνώριση της αρχικής ετοιμότητάς τους, να αποκτήσουν κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να πραγματοποιήσουν στη συνέχεια τέσσερις διακριτές ομάδες δραστηριοτήτων που αφορούν στην αξιολόγηση μιας συγκεκριμένης επιχειρηματικής ιδέας. Οι μαθητές συνδυάζουν έρευνα πεδίου με βιβλιογραφική μελέτη, και προβαίνουν σε ανίχνευση αναγκών και τάσεων της αγοράς σε ένα θεματικό πεδίο, εξετάζουν τις προτάσεις από πιθανούς ανταγωνιστές, αναλύουν στοιχεία σχετικά με την οικονομική βιωσιμότητα της επιχειρηματικής ιδέας και δημιουργούν το επιχειρηματικό της μοντέλο. Εφαρμόζοντας τις αρχές επίλυσης προβλήματος μέσα σε ένα περιβάλλον διερευνητικής και συνεργατικής μάθησης, οι μαθητές καλλιεργούν δεξιότητες αναγνώρισης επιχειρηματικών ευκαιριών. Η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε μέσα από μια συνεχόμενη ερευνητική διαδικασία. Εφαρμόστηκαν δυο μελέτες περίπτωσης σε μεγάλο δείγμα κάθε φορά, σε αυθεντικά σχολικά περιβάλλοντα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Με τις συστηματικές αξιολογήσεις των εφαρμογών αυτών διερευνήθηκε η μαθησιακή αποτελεσματικότητα και αποδεκτικότητα της προσέγγισης. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν αξιοποιήθηκαν ώστε να γίνουν μεθοδολογικές βελτιώσεις. Στην τελική της μορφή αποτελεί μια νέα, ολοκληρωμένη, σύγχρονη διδακτική πρόταση Ε.Ε., διαθέσιμη για υλοποίηση σε πραγματικές εκπαιδευτικές συνθήκες, με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων αναγνώρισης επιχειρηματικών ευκαιριών σε μαθητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.