Ανασυνθέτοντας Το Γυναικείο Παρελθόν

Abstract

Η διδακτορική διατριβή έχει θέμα «Ανασυνθέτοντας το γυναικείο παρελθόν: Αφηγήσεις γυναικών ως σύνδεσμοι μεταξύ μνήμης, προφορικής ιστορίας, μάθησης και κοινωνικής δομής και η εκπαιδευτική-διδακτική αξιοποίησή τους». Σκοπό της αποτέλεσε η συλλογή, η επεξεργασία και η ανάδειξη αφηγήσεων ζωής γυναικών που εστιάζουν στο μοναδικού ενδιαφέροντος πεδίο των θηλυκών αναπαραγωγικών δυνάμεων και των ιδεολογημάτων που τις περιβάλλουν, καθώς και στον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες βίωσαν την εμπειρία της αναπαραγωγικής διαδικασίας: τον κοινωνικό-κοινοτικό έλεγχο που αυτή συνεπάγεται, τα κίνητρα-πεπρωμένο εκπλήρωσής της και τις συνέπειές της, τον τρόπο που αυτή επέδρασε στη συνέχεια της ζωής τους, αλλά και στις σχέσεις τους με τους συντρόφους τους, το στενό οικογενειακό τους περιβάλλον καθώς και το περιβάλλον της κοινότητας. Μέσω των συμπερασμάτων που προέκυψαν επιτεύχθηκε η αποκάλυψη της οδυνηρής κάποτε πραγματικότητας «εξωραϊσμένων» γυναικείων κόσμων, ο εμπλουτισμός της έρευνας με τη γυναικεία οπτική και εμπειρία -άρα και ο εκδημοκρατισμός της- και η συμβολή στην αποκάλυψη και ανασύνθεση του παρελθόντος των Ελληνίδων γυναικών, έως και του μέσου του εικοστού αιώνα, γεγονός που επιχειρείται, όπως προκύπτει κι από τη σχετική βιβλιογραφία, για πρώτη φορά στη χώρα μας, κι από την άποψη αυτή γίνεται προφανές πως εμπλουτίζει τις γυναικείες σπουδές ευρύτερα και τις έμφυλες πολιτισμικές σπουδές ειδικότερα. Η συγκεκριμένη γνώση, κατάλληλα προσαρμοσμένη στη σχολική πραγματικότητα, συνεισφέρει στην υλοποίηση του αιτήματος για την εισαγωγή της ιστορίας των γυναικών και της ιστορίας των νοοτροπιών στην ελληνική εκπαίδευση και είναι δυνατό να εμπλουτίσει το περιεχόμενο καινοτόμων διδακτικών παρεμβάσεων, αποτελώντας το αντίβαρο στην τόσο διαδεδομένη γνώση που συνδέεται με τον, ηρωικό συνήθως, ανδρικό θάνατο στα πεδία του πολέμου, της εξουσίας και της πολιτικής, που κατακλύζει τα σχολικά εγχειρίδια όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων. Επιμέρους στόχοι: η διερεύνηση του ιδεολογικού περιεχομένου της μητρότητας-πεπρωμένου στο πλαίσιο παραδοσιακών κοινοτήτων και άλλων λαϊκών ομάδων, η ανάκληση της ενήλικης θηλυκής μνήμης και εμπειρίας για τη διερεύνηση μιας «οριακής στιγμής» για τις γυναίκες, τη διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, η άντληση της βιωματικής εμπειρίας της κύησης και του τοκετού, η αποκάλυψη της πατριαρχικής «φυσιολογίας» της απώλειας των γυναικών κατά τον τοκετό και τη λοχεία και οι αδιευκρίνιστοι «σκοτεινοί» αριθμοί, η ανάδειξη της υποτιμημένης προσφοράς των πρακτικών μαμών, ως συνέχεια της «ιερής γραμμής» των αρχέγονων θεραπευτριών, και η διεύρυνση της συγκρότησης έμφυλων ταυτοτήτων στη θηλυκή μνήμη και τον αφηγηματικό λόγο περί αναπαραγωγής.Ως ερευνητική μέθοδος επιλέχθηκαν «οι αφηγήσεις ζωής», που ανήκουν στη «βιογραφία». Στο σύνολο των συνεντεύξεων προτιμήθηκαν γυναίκες, γιατί η μητρότητα αφορά κυρίως αυτές, λαμβανομένης υπόψη της κοινωνικής κατάστασης που υφίσταντο και της κοινωνικής νοοτροπίας να θεωρεί και να εκχωρεί στις γυναίκες το «προνόμιο» της γέννησης και της σχετικής φροντίδας.Ως μέθοδος ανάλυσης των συνεντεύξεων χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση περιεχομένου, την οποία υπαγόρευσε το ίδιο το υλικό των συνεντεύξεων, που αποτελούν απαντήσεις ή αναλύσεις κοινών ζητημάτων, και βοήθησε στην ευκολότερη κατηγοριοποίησή του.