Απόψεις Εκπαιδευτικών Και Μελλοντικών Εκπαιδευτικών Σε Σχέση Με Τη Διαχείριση Της Θρησκευτικής Ετερότητας Στο Σχολικό Χώρο Και Την Προσέγγιση Της Προσευχής Ως Στοιχείο Εθνικής Διαπαιδαγώγησης

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να διερευνήσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών και μελλοντικών εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σχετικά τη διαχείριση της θρησκευτικής ετερότητας και την πρακτική της προσευχής στο σχολείο ως στοιχείο εθνικής διαπαιδαγώγησης. Η αποτύπωση αυτή θεωρήθηκε απαραίτητη, καθώς δεν υφίστανται αρκετές παρόμοιες έρευνες και μάλιστα μεγάλου δείγματος εκπαιδευτικών στην Ελλάδα. Ακόμη, η παρουσία ετερόθρησκων μαθητών στη σχολική τάξη καθιστά επιτακτικό το ζήτημα της αποτελεσματικής και δημοκρατικής διαχείρισης της θρησκευτικής ετερότητας, ειδικά με το υπάρχον πλαίσιο της θρησκευτικής εκπαίδευσης, το οποίο καθορίζεται σε σημαντικό βαθμό υπό το πρίσμα της "επικρατούσας θρησκείας" και τη συσχέτισή της με τη δόμηση της εθνικής ταυτότητας. Επίσης, η έρευνα αυτή εξετάζει κατά πόσο οι απόψεις των εκπαιδευτικών συντάσσονται με κάποια από τα μοντέλα σχετικά με την θρησκευτική ετερότητα στο σχολείο και ειδικά αυτό της ερμηνευτικής προσέγγισης (interpretive approach) του Robert Jackson. Η έρευνα είναι ποσοτική και πραγματοποιήθηκε με τη χρήση κλειστού ερωτηματολογίου σε δείγμα 1271 εκπαιδευτικών και φοιτητών παιδαγωγικών τμημάτων από όλη τη χώρα. Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου spss 25. Χρησιμοποιήθηκε το t-test και η anova, έγιναν οι συσχετίσεις των κατηγορικών μεταβλητών και η ανάλυση τους (crosstabs), καθώς και παρουσίαση των περιγραφικών στατιστικών (κατανομές, και πίνακες συχνοτήτων, μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις), προκειμένου να διαπιστωθεί ο βαθμός διακύμανσης των μεταβλητών. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι οι απόψεις των εκπαιδευτικών φάνηκε να επηρεάζονται από τις νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις της εκπαιδευτικής πολιτικής. Η σύγκριση των απόψεων δασκάλων-νηπιαγωγών έδειξε ότι διαφοροποιούνται σημαντικά, με τους/τις νηπιαγωγούς να παρουσιάζουν μία πιο φιλελεύθερη προσέγγιση στα ζητήματα της θρησκευτικής ετερότητας. Διαφοροποιήσεις αποτυπώθηκαν και στις απόψεις των εν ενεργεία εκπαιδευτικών, συγκριτικά με αυτές των φοιτητών, που δείχνουν πιο ανοιχτοί και δεκτικοί στη θρησκευτική ετερότητα. Τέλος, τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η προσέγγιση των εκπαιδευτικών σχετικά με τη διαχείριση της θρησκευτικής ετερότητας έχει σημαντικές διαφορές από την ερμηνευτική προσέγγιση του Robert Jackson. Οι ομοιότητες αφορούν κυρίως σε μεμονωμένες πρακτικές. Η αποτύπωση των απόψεων των εκπαιδευτικών μπορεί να συμβάλλει στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για τα ζητήματα που αναδεικνύονται και να χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση μελλοντικών σχετικών ερευνών. Τα αποτελέσματα μπορούν να προσφέρουν ένα θεωρητικό πλαίσιο για την το σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός μοντέλου θρησκευτικής εκπαίδευσης, προσαρμοσμένου στην ελληνική πραγματικότητα.