Δεσμοί, Ψυχολογικό Κλίμα Τάξης Και Σχολική Προσαρμογή Εφήβων Μαθητών

Abstract

Η παρούσα έρευνα είχε σκοπό τη μελέτη της σχέσης του δεσμού (με γονείς, στενούς φίλους και καθηγητή), του ψυχολογικού κλίματος της σχολικής τάξης και της σχολικής προσαρμογής (επίδοση και συμπεριφορά) 1518 εφήβων μαθητών Γ’ Γυμνασίου από όλες τις Διοικητικές Περιφέρειες της Ελλάδας, οι οποίοι συμπλήρωσαν ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς.Τα αποτελέσματα των αναλύσεων έδειξαν ότι οι στενές συναισθηματικές σχέσεις δεσμού που αναπτύσσουν οι έφηβοι μαθητές στο οικογενειακό, φιλικό και σχολικό περιβάλλον και το ψυχολογικό κλίμα της τάξης, συσχετίζονται με τις εσωτερικευμένες και εξωτερικευμένες δυσκολίες συμπεριφοράς. Ειδικότερα, οι μαθητές που θεωρούν ότι οι φιγούρες δεσμού τους εμπνέουν υψηλή εμπιστοσύνη και επικοινωνία, αντιλαμβάνονται περισσότερο τις θετικές πλευρές του ψυχολογικού κλίματος της τάξης (εμπλοκή, συνεκτικότητα, στήριξη) και δήλωνουν λιγότερες δυσκολίες συμπεριφοράς. Επίσης τα αγόρια δήλωσαν περισσότερες εξωτερικευμένες - ενώ τα κορίτσια περισσότερες εσωτερικευμένες - δυσκολίες συμπεριφοράς και οι μαθητές χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου (ΚΟΙΕ) - συγκριτικά με τους μαθητές υψηλού ΚΟΙΕ -, δήλωσαν χαμηλότερη επίδοση και περισσότερες δυσκολίες συμπεριφοράς.Η ταυτόχρονη διερεύνηση των διαστάσεων του δεσμού (Γ, ΣΦ, Κ) και του ΨΚΣΤ (λαμβανομένων υπόψη των κοινωνικο-δημογραφικών χαρακτηριστικών και της επίδοσης), ως προβλεπτικών παραγόντων των δυσκολιών συμπεριφοράς (εσωτερικευμένες, εξωτερικευμένες), έδειξε ως ισχυρότερους προβλεπτικούς παράγοντες την αποξένωση από τους γονείς, το φύλο και την επίδοση, αλλά και - σε μικρότερο βαθμό - τις περισσότερες διαστάσεις του δεσμού (Γ, ΣΦ, Κ) και του ΨΚΣΤ. Η αντίστοιχη διερεύνηση των διαστάσεων των ΔΣ (εσωτερικευμένες, εξωτερικευμένες), του δεσμού (Γ, ΣΦ, Κ) και του ΨΚΣΤ (λαμβανομένων υπόψη των κοινωνικο-δημογραφικών χαρακτηριστικών), ως προβλεπτικών παραγόντων της επίδοσης έδειξε ως ισχυρότερους προβλεπτικούς παράγοντες το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο, αλλά και - σε μικρότερο βαθμό - τις εξωτερικευμένες ΔΣ, το φύλο, καθώς και ορισμένες διαστάσεις του ΨΚΣΤ. Κατά τη διαδικασία, διερευνήθηκε και ο ρόλος των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στις ανεξάρτητες μεταβλητές, στη σχολική προσαρμογή, αλλά η συνεισφορά των αλληλεπιδράσεων αυτών στην ερμηνεία των ΔΣ (εσωτερικευμένες, εξωτερικευμένες) και της επίδοσης, ήταν πολύ μικρή και για το λόγο αυτό δε διερευνήθηκε περαιτέρω.H εξέταση του ψυχολογικού κλίματος ως μεσολαβητικού παράγοντα της επίδρασης του αντιληπτού δεσμού στις δυσκολίες συμπεριφοράς και στην επίδοση - με το Μοντέλο Δομικών Εξισώσεων -, έδειξε τις διαστάσεις που μετρούν τις θετικές πλευρές του ψυχολογικού κλίματος (εμπλοκή, συνεκτικότητα, στήριξη), να μεσολαβούν τη σχέση της αντιληπτής εμπιστοσύνης - επικοινωνίας (με γονείς και καθηγητή) στην επίδοση, αυξάνοντας σημαντικά τη θετική της επίδραση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ψυχολογικό κλίμα της σχολικής τάξης, φάνηκε να μεσολαβεί ελάχιστα έως καθόλου τη θετική επίδραση της αντιληπτής αποξένωσης (με όλες τις φιγούρες δεσμού), στις δυσκολίες συμπεριφοράς.Τα ευρήματα μπορούν να συμβάλουν στη γνώση για το σχεδιασμό προγραμμάτων σπουδών και επιμόρφωσης για τους καθηγητές και τους γονείς, με σκοπό την ανάπτυξη των στενών συναισθηματικών και κοινωνικών σχέσεων των εφήβων μαθητών στο οικογενειακό, φιλικό και σχολικό τους περιβάλλον, με στόχο την καλή σχολική προσαρμογή τους.