Διερεύνηση Και Χαρτογράφηση Των Στρατηγικών Αφής Που Χρησιμοπούνται Από Μαθητές Με Πολλαπλές Αναπηρίες Και Σοβαρά Προβλήματα Όρασης

Abstract

Η μελέτη των διάφορων τομέων ανάπτυξης των μαθητών με αναπηρία όρασης και πολλαπλές αναπηρίες ή τυφλοκώφωση βρίσκεται τις τελευταίες δεκαετίες στο επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος. Η παρούσα διδακτορική διατριβή εστιάζει στις συμπεριφορές και στρατηγικές απτικής διερεύνησης, τις οποίες χρησιμοποιούν οι συγκεκριμένοι μαθητές κατά την αλληλεπίδραση τους με το περιβάλλον μέσω της αφής. Ως «συμπεριφορές απτικής διερεύνησης», ορίζονται όλες εκείνες οι απτικές συμπεριφορές που εκδηλώνουν οι μαθητές για τη μελέτη των αντικειμένων του περιβάλλοντος τους, Ενώ ως «απτικές στρατηγικές διερεύνησης», ορίζονται οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις των χεριών με στόχο την αντίληψη μιας ιδιότητας του αντικειμένου. Για τον όρο «αναπηρία όρασης και πολλαπλές αναπηρίες» (vision and multiple impairments- VIMI), δεν αναφέρεται συγκεκριμένος ορισμός στη βιβλιογραφία. Για αυτό το λόγο ο συγκεκριμένος πληθυσμός μαθητών προσεγγίζεται με βάση τα χαρακτηριστικά του. Οι μαθητές με αναπηρία όρασης και πολλαπλές αναπηρίες ή τυφλοκώφωση, αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στη λήψη πληροφοριών από το περιβάλλον τους κατά την αλληλεπίδραση τους με αυτό. Στην παρούσα διδακτορική διατριβή συμμετείχαν 82 μαθητές με αναπηρία όρασης και πολλαπλές αναπηρίες ή τυφλοκώφωση, μεταξύ 6 και 30 ετών, και 46 επαγγελματίες, οι οποίοι εμπλέκονταν στην εκπαίδευση των συγκεκριμένων μαθητών. Για τη συλλογή δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν: α. πρωτόκολλο παρατήρησης, β. πρωτόκολλο συνέντευξης, και γ. συνθετικό εργαλείο εκτίμησης των λειτουργικών απτικών συμπεριφορών, και δ. η μέθοδος της βιντεοσκόπησης. Τα αποτελέσματα της παρούσας διδακτορικής διατριβής δημιούργησαν ένα ευρύ πλαίσιο μέσα στο οποίο παρατηρήθηκαν οι συμπεριφορές και στρατηγικές απτικής διερεύνησης των μαθητών κατά την ενεργή αλληλεπίδραση τους με αντικείμενα, με απώτερο στόχο την αντίληψη φυσικών ιδιοτήτων των αντικειμένων (βάρος, μέγεθος, υφή, σχήμα, συνεκτικότητα). Επιπλέον, τονίζεται η σημαντικότητα της αφής για τους μαθητές με αναπηρία όρασης και πολλαπλές αναπηρίες καθώς και η ανάγκη ανάπτυξης εξατομικευμένων προγραμμάτων. Τέλος, αναδεικνύεται η ανάγκη σχεδιασμού και εφαρμογής επιμορφωτικών προγραμμάτων για τους επαγγελματίες του πεδίου, τα οποία θα δίνουν έμφαση στην αφή, στις συμπεριφορές και στρατηγικές απτικής διερεύνησης, στο συνδυασμό των αναπηριών, στην έγκυρη και έγκαιρη αξιολόγηση και παρέμβαση με στόχο την γνωστική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών και την αυτονομία τους.