Η Εικονογραφία Των Ιαμάτων Στην Μονή Σταματήρας Του Πάρνωνος

Abstract

Οι συλλογές ιαμάτων των αγίων Κοσμά και Δαμιανού έχουν αναγνωριστεί ως πηγές για την μελέτη της ιστορίας της ιατρικής. Οι συγγραφείς τους παρέχουν πληροφορίες για την επιβίωση της πρακτικής των εγκοιμήσεων στο Κοσμίδιον (τον αρχαιότερο ναό των αγίων στην Κωνσταντινούπολη), και διασώζουν ονειρικές αφηγήσεις που παρουσιάζουν σαφείς αναλογίες με εκείνες των ιαμάτων του Ασκληπιείου της Επιδαύρου. Σε αντίθεση με τις λακωνικές καταγραφές των αρχαίων, οι περιγραφές των χριστιανικών ιαμάτων είναι μακροσκελείς και διασώζουν στοιχεία ορολογίας, διαγνωστικής προσέγγισης και αντιμετώπισης μεγάλου αριθμού νοσημάτων που παραπέμπουν ευθέως σε βυζαντινά ιατρικά συγγράμματα και χρονογραφίες. Η μελέτη των συλλογών ιαμάτων συνδέεται άρρηκτα με την απεικόνιση καθ’ ύπνους θεραπειών σε έργα βυζαντινής και μεταβυζαντινής τέχνης. Στην παρούσα εργασία, επιχειρείται μία πολύπλευρη παρουσίαση της ζωγραφικής απόδοσης ιαμάτων των αγίων Κοσμά και Δαμιανού στην Μονή Σταματήρας του Πάρνωνος. Οι σωζόμενες παραστάσεις πραγματεύονται ιατρικές πράξεις, την εικαστική διατύπωση των οποίων χαρακτηρίζει το προσωπικό ύφος του ζωγράφου Δημητρίου Κακαβά. Ο καλλιτέχνης αντιμετωπίζει τα ιατρικά ενύπνια με φαντασία και ευρηματικότητα, γεγονός που καθιστά την ανάγνωση του έργου του σημαντική, τόσο για την μελέτη των εγκοιμήσεων, όσο και την ανάδειξη των τρόπων χρήσης του ονείρου στην μεταβυζαντινή τέχνη.