Η επίδραση του τρόπου καρπόδεσης της μελιτζάνας (Solanum melongena L.) σε δύο εποχές καλλιέργειας στην ποιότητα των άσπερμων και ένσπερμων καρπών κατά την ανάπτυξη και την αποθήκευση

Abstract

Ο σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η μελέτη της παραγωγής και βιωσιμότητας της γύρης της μελιτζάνας ώστε να προσδιοριστούν οι περίοδοι που απαιτείται ενίσχυση της καρπόδεσης και η μελέτη του μεταβολισμού, των μορφολογικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών κατά την ανάπτυξη και μετασυλλεκτική συντήρηση άσπερμων καρπών μελιτζάνας παραγόμενων με τη βοήθεια της ορμόνης καρπόδεσης (αυξίνη) σε σύγκριση με τους ένσπερμους καρπούς από επικονίαση και γονιμοποίηση σε διαφορετικές εποχές.Οι ποικιλίες μελιτζάνας Έμι και Τσακώνικη χρησιμοποιήθηκαν για τη διεξαγωγή τεσσάρων καλλιεργειών υπό κάλυψη (δύο άνοιξη-καλοκαίρι και δύο φθινόπωρο-χειμώνα). Οι ένσπερμοι καρποί προήρθαν από φυσιολογική γονιμοποίηση των ανθέων και οι άσπερμοι από ευνουχισμό κλειστών ανθέων και ψεκασμό με υδατικό διάλυμα της καρποδετικής ορμόνης β-ναφθοοξικό οξύ (β-NOA, 60 ppm). Οι καρποί συγκομίστηκαν σε τρία στάδια ανάπτυξης: Ι (νεαρός καρπός), ΙΙ (βέλτιστος καρπός για κατανάλωση), ΙΙΙ (πέραν του βέλτιστου αλλά εμπορεύσιμος). Παράλληλα με την ανάπτυξη των καρπών μελετήθηκε και η εποχική διαφοροποίηση της παραγωγής και βιωσιμότητας της γύρης χρησιμοποιώντας in vitro δοκιμές βλάστησης. Για τη μελέτη της μετασυλλεκτικής συμπεριφοράς των καρπών χρησιμοποιήθηκαν εμπορεύσιμοι (στάδιο ΙΙ) ένσπερμοι κι άσπερμοι καρποί της ποικιλίας Έμι. Οι καρποί αποθηκεύτηκαν σε συσκευασίες με ατμοσφαιρικό αέρα (21% O2 + 0,035% CO2) και δύο ελεγχόμενες ατμόσφαιρες: ΕΑ1 (10% O2 + 3% CO2) και ΕΑ2 (15% O2 + 5% CO2), στους 10 και 20°C για 15 και 30 ημέρες.Η παραγωγή και βιωσιμότητα της γύρης επηρεάστηκαν αρνητικά από τις χαμηλές (<15°C) θερμοκρασίες νύχτας το χειμώνα και τις υψηλές (>40°C) το καλοκαίρι και διαφοροποιήθηκαν μεταξύ των δύο ποικιλιών μελιτζάνας. Σε τέτοιες δυσμενείς συνθήκες η μία και μόνη εφαρμογή του β-NOA στα άνθη τη στιγμή της άνθησης ήταν επαρκής για την επαγωγή καρπόδεσης και την ανάπτυξη των καρπών στις δυο ποικιλίες. Η ανάπτυξη των δύο τύπων καρπών συνοδεύτηκε από αλλαγές στο μεταβολισμό και τη σύστασή τους, οι οποίες επηρεάστηκαν από την ποικιλία, την εποχή καλλιέργειας και την παρουσία ή απουσία των σπόρων. Οι άσπερμοι καρποί παρουσίασαν εντονότερη αρχική ανάπτυξη αλλά στο στάδιο κατανάλωσης ήταν παρόμοιοι σε μέγεθος, υφή κι εμφάνιση με τους ένσπερμους. Επίσης, η καρποδετική ορμόνη προκάλεσε μείωση της συγκέντρωσης του αμύλου και των πρωτεϊνών, καθώς και αύξηση της αμαύρωσης της σάρκας.Η διατήρηση των καρπών μελιτζάνας μέχρι 30 ημέρες μετά τη συγκομιδή δεν επηρέασε αρνητικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών, ενώ βελτίωσε κάποια από αυτά. Η αποθήκευση των καρπών σε ελεγχόμενες ατμόσφαιρες διατήρησε σε υψηλότερα επίπεδα τα περιεχόμενά τους σε σάκχαρα σε σύγκριση με την αποθήκευση στον ατμοσφαιρικό αέρα χωρίς άλλη επίδραση στην ποιότητά τους. Η θερμοκρασία των 10°C μείωσε τις απώλειες στο νωπό και ξηρό βάρος και συνέβαλε στην καλύτερη διατήρηση της συγκέντρωσης των σακχάρων και του αμύλου, αν και υποβάθμισε την αντιοξειδωτική ικανότητα της σάρκας λόγω της μείωσης της ποσότητας των φαινολικών ουσιών σε σχέση με τους 20°C. Οι άσπερμοι καρποί επέδειξαν καλύτερη μετασυλλεκτική συμπεριφορά σε σχέση με τους ένσπερμους, καθώς παρουσίασαν μικρότερες απώλειες νερού και ξηράς ουσίας ενώ σημείωσαν και μειωμένες απώλειες στη συγκέντρωση των σακχάρων κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης.