Η Σχέση Μεταξύ Της Συναισθηματικής Νοημοσύνης, Της Εργασιακής Δέσμευσης Και Της Εργασιακής Ικανοποίησης Και Η Επίδρασή Τους Στην Απόδοση Του Εργαζόμενου

Abstract

Η παρούσα ερευνητική εργασία πραγματεύεται βασικούς παράγοντες που τόσο μέσα από τη διεθνή βιβλιογραφία όσο και μέσα από μελέτες έχει καταδειχθεί ότι ασκούν επίδραση στην απόδοση των εργαζομένων (ιατρών, νοσηλευτών) στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα. Πιο αναλυτικά, στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να καταγραφεί και να επισημανθεί η σχέση της συναισθηματικής νοημοσύνης και των εργασιακών στάσεων (δέσμευση, ικανοποίηση και εξουθένωση) καθώς και ο βαθμός στον οποίο οι παράγοντες αυτοί καθορίζουν και βελτιώνουν την απόδοση των εργαζομένων (ιατρών, νοσηλευτών) στα ελληνικά δημόσια Νοσηλευτικά Ιδρύματα. Επιπροσθέτως, εξετάζονται πιθανές διαφορές ανάμεσα στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες. Για την εμπειρική διερεύνηση των εξεταζόμενων παραγόντων χρησιμοποιείται η μέθοδος της Δομικής Ανάλυσης Εξισώσεων (SEM), επιτυγχάνοντας την ταυτόχρονη εκτίμηση της επίδρασης τους στην απόδοση των ιατρών και νοσηλευτών, ξεχωριστά για κάθε επαγγελματική κατηγορία, συγκρίνοντας τα αποτελέσματά τους. Η πρωτοτυπία της παρούσας έρευνας βρίσκεται στο γεγονός ότι δεν υφίσταται παρόμοια συγκριτική έρευνα μεταξύ ιατρών και νοσηλευτών, τόσο στην διεθνή όσο και στην εγχώρια βιβλιογραφία, που να εξετάζει ταυτόχρονα την συναισθηματική νοημοσύνη και τις εργασιακές στάσεις και με ποιο τρόπο επιδρούν στην απόδοση των εργαζομένων, στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα. Επιπρόσθετος στόχος είναι η εξέταση της επίδρασης της συναισθηματικής νοημοσύνης στις εργασιακές στάσεις, ανάμεσα σε ιατρούς και νοσηλευτές. Τα αποτελέσματα αναμένεται να βοηθήσουν στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στους ασθενείς. Οι διαφορές που εντοπίζονται σε αυτήν την διατριβή, ανάμεσα στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες, καταδεικνύουν ότι οι ιατροί απολαμβάνουν περισσότερα οφέλη από την εργασία τους,με την έννοια του υψηλότερου επιπέδου θετικών εργασιακών στάσεων, ικανοποίησης και δέσμευσης, έναντι των νοσηλευτών. Σε αυτό ενδέχεται να οδηγεί μεταξύ άλλων, ο μεγαλύτερος βαθμός εξουσίας, αλλά και η μεγαλύτερη κοινωνική αναγνώριση του ιατρικού έργου που απολαμβάνουν. Αντίθετα, οι νοσηλευτές παρουσιάζονται περισσότερο εξουθενωμένοιέναντι των ιατρών, το οποίο πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι βρίσκονται σε άμεση επαφή με τους ασθενείς, με την άμεση και έμμεση φροντίδα, την εκπαίδευση, τη διαχείριση της συναισθηματικής κατάστασης με την ψυχολογική υποστήριξη των ασθενών και των συγγενών αυτών. Επιπροσθέτως, διαπιστώθηκε σημαντική διαφοροποίηση ανάμεσα στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες των ιατρών και των νοσηλευτών, σε ότι αφορά την σημαντικότητα αλλά την ιεραρχία των εξεταζόμενων παραγόντων στην εργασιακή απόδοση. Τέλος, ο ιατρικός κλάδος παρουσιάζει υψηλότερες συναισθηματικές ικανότητες το οποίο υποδηλώνει την αποτελεσματικότερη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων, τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και συνεργασίας με τους ασθενείς και τους συναδέλφους, έναντι των νοσηλευτών. Σε ότι αφορά τους εξεταζόμενους παράγοντες παρατηρήθηκε σημαντικά υψηλό επίπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης και στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες, που σημαίνει ότι τόσο οι ιατροί όσο και οι νοσηλευτές στα δημόσια Νοσηλευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα διακατέχονται από υψηλές συναισθηματικές ικανότητες και δεξιότητες, γεγονός που συμβάλλει στην υιοθέτηση ευφυών συναισθηματικά συμπεριφορών στον χώρο της εργασίας και στην αύξηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Παρατηρήσαμε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη των εργαζομένων έχει θετική σχέση τόσο με την απόδοση τους όσο και με τις θετικές εργασιακές στάσεις και αρνητική σχέση με την εργασιακή εξουθένωση. Αυτό δείχνει ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι υπεύθυνη για την μη εμφάνιση αντιπαραγωγικών συμπεριφορών που οδηγούν σε αρνητικές συνέπειες τόσο για τον νοσηλευτικό οργανισμό όσο και για τους ασθενείς. Ακόμη, η συναισθηματική νοημοσύνη συντελεί στην εμφάνιση θετικών εργασιακών συμπεριφορών, όπως φιλότιμες και αλτρουιστικές ενέργειες, αλλά και ενδυνάμωση των ασθενών. Επιπλέον, η συναισθηματική νοημοσύνη βοηθά τα άτομα να ξεπερνούν τις δυσκολίες και την απογοήτευση, και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά την πίεση και το άγχος στην εργασία τους. Αναφορικά με τις εργασιακές στάσεις, παρατηρήσαμε ικανοποιητικά επίπεδα εργασιακής δέσμευσης και στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες καθώς και ότι έχει θετική σχέση με την εργασιακή τους απόδοση. Αυτό σημαίνει ότι η στάση των εργαζομένων απέναντι στην εργασία τους είναι θετική και δεσμευτική, δηλαδή οι εργαζόμενοι στα δημόσια Νοσηλευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα, διακατέχονται από υψηλή προσήλωση και αφοσίωση στην εργασία τους, είναι υπερήφανοι και θεωρούν σημαντική την συμβολή τους και επενδύουν μεγάλη προσπάθεια και ενέργεια ώστε να επιτευχθούν οι εργασιακοί στόχοι. Σε σχέση με την εργασιακή ικανοποίηση, βρέθηκαν σημαντικά επίπεδα και στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες. Ακόμη, παρατηρήσαμε ότι η εργασιακή ικανοποίηση έχει θετική σχέση με την εργασιακή τους απόδοση. Αυτό δείχνει ότι οι εργασιακά ικανοποιημένοι ιατροί και νοσηλευτές είναι αρκετά πιο παραγωγικοί και αφοσιωμένοι στην εργασία τους, το οποίο σημαίνει υψηλότερη ποιότητα παροχής υπηρεσιών υγείας και μεγαλύτερη ικανοποίηση από τους ασθενείς. Τα μέτρια επίπεδα εργασιακής εξουθένωσης που βρέθηκαν και στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα, έχουν μέτρια επίπεδα συναισθηματικής και σωματικής εξάντλησης. Διαπιστώθηκε ότι η εργασιακή εξουθένωση είναι υπεύθυνη για την χαμηλή εργασιακή απόδοση, τόσο παραγωγική όσο και δυνητική, που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη βιωσιμότητα και την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας που παρέχει ο νοσηλευτικός οργανισμός στους ασθενείς. Επιπλέον, είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση αντιπαραγωγικών συμπεριφορών, όπως απουσία από την εργασία, αυξημένα ατυχήματα σχετικά με την εργασία, ενώ η έλλειψη παραγωγικότητας μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή εργασιακή απόδοση, επιζήμια για τον νοσηλευτικό οργανισμό. Η εξέταση των παραγόντων με τη μέθοδο ΣΕΜ, μας έδωσε τη δυνατότητα να συγκρίνουμε και να εκτιμήσουμε στο ίδιο μοντέλο, ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες στην απόδοση των των ιατρών και νοσηλευτών στα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα. Στη παρούσα έρευνα διαπιστώσαμε ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις δυο επαγγελματικές κατηγορίες ως προς την σημαντικότητα και την ιεραρχία των εξεταζόμενων παραγόντων. Στους ιατρούς, ο πιο σημαντικός παράγοντας για την απόδοσή τους ήταν η συναισθηματική νοημοσύνη, ενώ για τους νοσηλευτές η εργασιακή εξουθένωση. Επιπλέον, η ένταση των σχέσεων των εξεταζόμενων παραγόντων τόσο στην απόδοση όσο και στις εργασιακές στάσεις ήταν πιο έντονη στους ιατρούς από ότι στους νοσηλευτές.