Κατασκευή Και Στάθμιση Μίας Δοκιμασίας Μέτρησης Της Μεταφωνολογικής Επίγνωσης Παιδιών Ηλικίας 5:04 Έως 6:05 Ετών

Abstract

Σκοπός της παρούσας έρευνας, που πραγματοποιήθηκε κατά τα σχολικά έτη 2006-2007 και 2007-2008, ήταν η κατασκευή και στάθμιση μίας κλίμακας μέτρησης της μεταφωνολογικής επίγνωσης στην ελληνική γλώσσα, μέσω της οποίας θα μπορεί να εκτιμάται με τρόπο έγκυρο και αξιόπιστο το επίπεδο των μεταφωνολογικών ικανοτήτων παιδιών προσχολικής ηλικίας (από 5:4 έως 6:5 ετών), παρέχοντας τη δυνατότητα να ανιχνεύονται παιδιά “υψηλού κινδύνου”, δηλαδή παιδιά που αναμένεται ότι θα εμφανίσουν δυσκολίες στην πρόσκτηση των δεξιοτήτων του συμβατικού γραμματισμού (ανάγνωσης και γραφής) κατά τη φοίτησή τους στο δημοτικό σχολείο.Στο πλαίσιο αυτό, αναπτύχθηκε μία κλίμακα που περιείχε εννέα δοκιμασίες μεταφωνολογικής επίγνωσης (διάκριση ομοιοκαταληξίας, αναγνώριση φωνήματος, σύνθεση φωνημάτων σε λέξεις, ανάλυση προτάσεων σε λέξεις, ανάλυση λέξεων σε συλλαβές, ανάλυση λέξεων σε φωνήματα, διαγραφή συλλαβής, διαγραφή φωνήματος και αντικατάσταση φωνήματος) με 50 συνολικά επιμέρους θέματα. Η κλίμακα αυτή χορηγήθηκε σε 839 παιδιά στην Κρήτη (416 αγόρια και 423 κορίτσια) για να μετρηθούν οι μεταφωνολογικές τους ικανότητες στο τέλος της φοίτησής τους στο νηπιαγωγείο. Ένα χρόνο αργότερα, χορηγήθηκαν δύο δοκιμασίες ανάγνωσης (κριτήριο ανάγνωσης λέξεων και κριτήριο ανάγνωσης ψευδολέξεων) και μία δοκιμασία γραφής (κριτήριο ορθογραφίας) για να εκτιμηθούν οι δεξιότητες των ίδιων παιδιών στην ανάγνωση και τη γραφή στο τέλος της φοίτησής τους στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου.Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η υπό μελέτη κλίμακα πληροί βασικά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι η κλίμακα εμπεριέχει επιμέρους θέματα στην πλειονότητά τους κατάλληλα για την εκτίμηση των μεταφωνολογικών ικανοτήτων των παιδιών της συγκεκριμένης χρονολογικής ηλικίας. Επίσης, με βάση τα ευρήματα πολυεπίπεδων ελέγχων αξιοπιστίας και εγκυρότητας επαληθεύτηκε η δυνατότητα της κλίμακας να μετρά τις μεταφωνολογικές ικανότητες με τρόπο αξιόπιστο και έγκυρο και η συμβολή της στην πρόγνωση των δεξιοτήτων συμβατικού γραμματισμού που εκδηλώνονται στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου και κατ’ επέκταση στην έγκαιρη πρόληψη των προβλημάτων που συνδέονται με την εκμάθηση του γραπτού λόγου. Ωστόσο, ορισμένα στοιχεία της μελέτης αυτής, τα οποία προκάλεσαν προβληματισμό και έθεσαν κάποιες φορές σε αμφισβήτηση τις ψυχομετρικές ιδιότητες της προτεινόμενης μεταφωνολογικής κλίμακας, πρέπει να υπολογιστούν από κάθε ειδικό που θα επιλέξει να χρησιμοποιήσει το υπό κατασκευή όργανο. Γενικότερα, μία πρόβλεψη των δεξιοτήτων συμβατικού γραμματισμού, η οποία περιορίζεται στην εκτίμηση του μεταφωνολογικού επιπέδου των παιδιών προσχολικής ηλικίας με τη χορήγηση εργαλείων, όπως το παρόν, φαίνεται ότι είναι απαραίτητη αλλά όχι επαρκής. Η μέτρηση της μεταφωνολογικής επίγνωσης θα πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μίας ευρύτερης αξιολόγησης των πρώιμων δεξιοτήτων αναδυόμενου γραμματισμού, εάν φυσικά το ζητούμενο, σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, είναι περισσότερο η πρόληψη των δυσκολιών πρόσκτησης των δεξιοτήτων συμβατικού γραμματισμού παρά η θεραπεία τους.