Κοινωνική Εργασία Και Ασυνόδευτα Παιδιά Αιτούντα Άσυλο

Abstract

Η παρούσα διατριβή επικεντρώνεται στην κοινωνική εργασία με τα ασυνόδευτα παιδιά και παιδιά χωρισμένα από την οικογένειά τους. Επιχειρεί να αναδείξει πώς διαμορφώνεται ο ρόλος της αναφορικά με την υποστήριξη, την κάλυψη των αναγκών, την προάσπιση των δικαιωμάτων τους και την κοινωνική τους ένταξη. Εμπνευσμένη από την κριτική κοινωνική εργασία αναζητά το πώς συνδέεται η πρακτική με τα ασυνόδευτα ανήλικα με την κριτική προσέγγιση. Δίνει έμφαση στην ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας των παιδιών και στους παράγοντες που συμβάλλουν στην επιτυχή εγκατάσταση και ένταξή τους στη χώρα υποδοχής, καθώς και στο ρόλο που διαδραματίζει η τοπική κοινωνία στην ένταξή τους. Αναφέρεται στα τρία πεδία προσέγγισης και πρακτικής της κοινωνικής εργασίας με τα ασυνόδευτα παιδιά τα οποία, σύμφωνα με τον Kohli (2007), είναι η παροχή πρακτικής καθημερινής υποστήριξης (πεδίο της «συνοχής» - the domain of cohesion), η δυνατότητα έκφρασης του τραύματος του παρελθόντος και η ανάπτυξη συναισθηματικής εμπλοκής (πεδίο της «σύνδεσης» - the domain of connection) και η συν-κατασκευή μιας νέας εκκίνησης για το μέλλον, βασισμένης σε μια ισχυρή και διαρκή σχέση (πεδίο της «συνεκτικότητας» - the domain of coherence). Βασίζεται σε ποιοτική μεθοδολογία έρευνας και χρησιμοποιεί την ημι-δομημένη συνέντευξη ως μέθοδο συλλογής και παραγωγής δεδομένων. Η έρευνα διεξήχθη σε δύο χρονικές περιόδους: πριν την προσφυγική κρίση του 2015-2016 κατά τα έτη 2013-2014, όπου υλοποιήθηκαν συνεντεύξεις με 16 ασυνόδευτα παιδιά που φιλοξενούνταν στο κέντρο Ανωγείων και με 4 ενήλικες πρόσφυγες που είχαν φιλοξενηθεί στο κέντρο στο παρελθόν ως παιδιά και ζουν στη χώρα μας. Σε αυτή την περίοδο υλοποιήθηκαν, επίσης, 12 συνεντεύξεις με επαγγελματίες κοινωνικούς λειτουργούς και άλλους που εργάζονταν σε δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων παιδιών σε όλη την Ελλάδα. Μετά την προσφυγική κρίση του 2015-2016, καθώς άλλαξε ριζικά το τοπίο αναφορικά με τις συνθήκες εισροής και διαχείρισης της ένταξης των ασυνόδευτων παιδιών, κρίθηκε σκόπιμη η επικαιροποίηση των δεδομένων μέσα από μια δεύτερη φάση συνεντεύξεων με 7 ακόμα επαγγελματίες τη χρονική περίοδο 2017-2018. Όλες οι συνεντεύξεις μαγνητοφωνήθηκαν με την ενυπόγραφη συναίνεση των μετεχόντων, απομαγνητοφωνήθηκαν λέξη προς λέξη (verbatim) και τα παραγόμενα δεδομένα προέκυψαν μέσα από θεματική ανάλυση. Μέσω της παρούσας διατριβής διερευνώνται τα βιώματα και οι εμπειρίες των ασυνόδευτων παιδιών και ενηλίκων προσφύγων, σχετικά με τις δυσκολίες, τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους, τα ζητήματα υποδοχής και κοινωνικής τους ένταξης. Αναδεικνύονται οι εμπειρίες, οι στάσεις, οι προκλήσεις, οι δυσκολίες και τα δυνατά σημεία της πρακτικής της κοινωνικής εργασίας και υπογραμμίζονται οι προτάσεις των επαγγελματιών για τη βελτίωση των υπηρεσιών προς τα ασυνόδευτα παιδιά. Σημαντική για την ανάδειξη της πρακτικής της κοινωνικής εργασίας στην ένταξη των ασυνόδευτων παιδιών αποτελεί και η παρουσίαση του κέντρου φιλοξενίας των Ανωγείων ως μία μελέτη περίπτωσης και ένα παράδειγμα καλής κριτικής πρακτικής και η υπογράμμιση του ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει μία τοπική κοινότητα στην κοινωνική ένταξη των παιδιών στη χώρα υποδοχής.