Λαογραφικές Προσεγγίσεις Της Μόδας

Abstract

Από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού το ένδυμα λειτούργησε σαν κώδικάς επικοινωνίας και μεταφοράς ποικίλων εννοιών, σχετικά με τον/την φέροντα/ουσα αυτό, καθώς χρησιμεύει σαν διακοσμητικό, ή δηλώνει την ταυτότητα του/της καθενός/μιας. Ο πολιτισμός επηρεάζει τον τρόπο που ντύνονται οι άνθρωποι, επειδή αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Υπάρχουν πολιτισμικοί περιορισμοί που καθορίζουν την καταλληλότητα ενός ενδύματος και αυτοί ίσως διαφέρουν από μία κοινωνία σε μία άλλη και εξαρτώνται από παράγοντες, όπως η ηλικία, η κοινωνική τάξη, το φύλο, η εθνικότητα, κ.λ.π. Στο ανθρώπινο σώμα καταγράφεται μέσω του ενδύματος η ίδια η δομή του υλικού πολιτισμού. Η έννοια εθνικότητα (μαζί με την παράδοση) είναι σημαντική για την κατανόηση των πολιτιστικών διαφορών και ομοιοτήτων στο ένδυμα παγκοσμίως. Η διαμόρφωση της ταυτότητας κοινωνικού φύλου (gender), είναι κοινωνικό κατασκεύασμα και θεωρούμε ότι, ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της διαμόρφωσης αυτής είναι το ένδυμα. Μαζί με τη μόδα, είναι μία κοινωνική διαδικασία αναπαραγωγής των ιεραρχικών θέσεων και επομένως και της παραδοσιακής έμφυλης τάξεως. Τα ενδύματα είναι τρόπος που οι κοινωνικές ταυτότητες αποτυπώνονται στο σώμα και απεικονίζονται. Ο τύπος ενδύματος είναι σημαντικός στην ερμηνεία της εικόνας κάποιου σαν άνδρα ή γυναίκας και έχει επιπτώσεις στην απαντητική συμπεριφορά των γύρω. Γενικά τα ενδύματα δηλώνουν κάποια χαρακτηριστικά που φέροντος, αλλά η ερμηνεία της δήλωσης από τους άλλους, μπορεί να ποικίλει. Η μόδα έχει αποστολή να τονίζει την διαφορά και την ατομικότητα και συγχρόνως να απεικονίσει την ένταξη κάποιου σε κοινωνική ομάδα. Η διαδικασία κατασκευής της ατομικής και κοινωνικής ταυτότητας είναι μακροχρόνια, περίπλοκη, με παλινδρομήσεις, υπερβολές και αμφισβητήσεις. Οι άνδρες επιλέγουν τον ιματισμό κυρίως για τις χρηστικές – πρακτικές ιδιότητες του και τον συμβολισμό της κοινωνικής – επαγγελματικής τους θέσης, ενώ οι γυναίκες για την κοινωνική διάστασή του. Σημαντικό βάρος δόθηκε στο ανατρεπτικό ένδυμα με το οποίο οι άνθρωποι θέλουν να εκφράσουν την αντίθεσή τους σε διάφορες κοινωνικές ή/και πολιτιστικές επιταγές, μέσα από διάφορα στυλ ενδυμάτων, όπως το hip - hop, το gothic, το poor chic και πάνω από όλα το Punk. Το τελευταίο ήταν η εντονότερη και πιο αναγνωρίσιμη οπτική διαμαρτυρία ενάντια στην καθεστηκυία τάξη, είχε σημαντικότατες επιδράσεις στην κοινωνία, στον τρόπο ένδυσης των νέων ανθρώπων και επηρέασε σημαντικά την υψηλή μόδα και την βιομηχανία του prêt - a - porter.