Μαγεία Στην Ελληνορωμαϊκή Αίγυπτο

Abstract

Το 1878 ήταν το έτος όταν μια σύντομη μυθοπλαστική επιστολή, χρονολογούμενη στον δεύτερο αιώνα μ.Χ., δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από τον Charles Graux. Η επιστολή ήταν μια εισαγωγή σε μια ερμητική πραγματεία αστρολογικής ιατρικής, γνωστή ως Περί ιερών βοτανών και χυλώσεως, και μέρος μιας ευρύτερης ομάδας ελληνο-αιγυπτιακών κειμένων που ασχολούνται με την αστρολογία, τα βότανα και την ιατρική. Η ιστορία διηγείται τις περιπέτειες του Θεσσαλού, ενός νεαρού και φιλόδοξου ανθρώπου που ταξιδεύει στην Αίγυπτο από τη Μικρά Ασία με σκοπό να σπουδάσει ιατρική. Ύστερα από την ανακάλυψη ενός αναποτελεσματικού βιβλίου που αποδίδεται στον μυθικό αστρολόγο Νεχεψώ, σχετικού με την τέχνη της αστρολογικής φαρμακοποιίας, ο Θεσσαλός αποφασίζει να μάθει τις αυθεντικές συνταγές της τέχνης, διαφορετικά είναι διατεθειμένος να αφαιρέσει τη ζωή του. Έτσι, περιπλανάται στην Άνω Αίγυπτο και καταλήγει στη Διόσπολη (Θήβες), αναζητώντας να βρει αν η μαγική δραστηριότητα υπάρχει ακόμα. Δυστυχώς, το γηγενές ιερατείο αρνείται να τον βοηθήσει, με την εξαίρεση ενός μόνο ιερέα, ο οποίος αποσυνδέεται από το υπόλοιπο ιερατείο. Ύστερα από τριήμερη νηστεία, την προετοιμασία ενός ιερού δωματίου και με την πρακτική της λεκανομαντείας, ο ιερέας επιτυγχάνει την αποκάλυψη του Ιμχοτέπ/ Ασκληπιού, φέροντας την αναζήτηση του Θεσσαλού σε ένα τέλος. Κατά τη διάρκεια της αποκάλυψης, ο Θεσσαλός καταγράφει τα λόγια του θεού, δημιουργώντας, με τον τρόπο αυτόν, την πραγματεία που ακολουθεί την επιστολή. Η Αίγυπτος ως η χώρα της μαγείας και η εικόνα του μάγου αποτελούν τα σημεία-κλειδιά της αφήγησης του ήρωα. Η δημιουργία του κειμένου βασίζεται στην επιθυμία για τη διαμόρφωση μιας αφηγηματικής ουτοπίας, μιας φαντασιακής ‘πραγματικότητας’, ως ένα μέσο αναπαράστασης μιας διαπραγμάτευσης στις κυρίαρχες αρνητικές αντιλήψεις του ελληνο-ρωμαϊκού κόσμου σχετικά με την απαξίωση του αιγυπτιακού πολιτισμού. Η κατασκευή αυτής της ουτοπίας προέρχεται από τις αμφίσημες έννοιες της μαγείας, ως κάτι θαυμαστό, αλλά και ξένο, παράνομο και ανατρεπτικό. Δημιουργώντας μια σύνθεση από αυτές τις έννοιες, ο συγγραφέας προβάλλει στο αιγυπτιακό ιερατείο την υβριδική του αντίληψη για τη μαγεία, διαμορφώνοντας μια αφηγηματική πραγματικότητα για την κατοχή και τη μετάδοση μιας γνώσης που είναι αποτελεσματική αλλά ξένη και απαγορευμένη.