Μελέτη Των Μικροαρθροπόδων Σίτου Και Ορύζης Κατά Την Καλλιέργεια Έως Την Αποθήκευση, Στην Ελλάδα

Abstract

Τα σιτηρά κατέχουν σημαντική θέση στην Ελληνική Γεωργία και εξασφαλίζουνένα σημαντικό εισόδημα στον αγροτικό πληθυσμό σε πολύ μεγάλο εύρος περιοχώντης Ελλάδας. Οι καλλιέργειες του σιταριού (σκληρού ή μαλακού) αλλά και τουρυζιού, είναι δύο από αυτά τα σιτηρά που αφορούν χειμερινή και ανοιξιάτικηκαλλιέργεια αντίστοιχα. Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η ποιοτική καιποσοτική μελέτη ακάρεων, θυσανοπτέρων και αφίδων του υπέργειου τμήματοςφυτών σιταριού και ρυζιού καθώς και των ζιζανίων τους. Για το σκοπό αυτόεπιλέχθηκαν τρεις περιοχές που κατά το δυνατόν αντιπροσώπευαν και γεωγραφικά τηχώρα.Οι περιοχές αυτές ήταν: Ανθήλη Φθιώτιδας, Κλειδί Ημαθίας, Βαμβακιά και ΆνωΜητρούσι Σερρών. Ανά περιοχή επιλέχθηκαν τρεις πειραματικοί αγροί. Οιδειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν κατά τα καλλιεργητικά έτη 2008-2009 και 2009-2010 για την καλλιέργεια του σιταριού και κατά τα έτη 2009 και 2010 για τηνκαλλιέργεια του ρυζιού. Επιπλέον δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν τυχαία από 45περιοχές της Ελλάδας κατά το διάστημα 2008-2014.Στην καλλιέργεια του σιταριού καταγράφηκαν 56 είδη και μορφοείδη ακάρεωνεκ των οποίων τα 38 αποτελούν νέες καταγραφές για την Ελλάδασυμπεριλαμβανομένων και 4 νέων για την επιστήμη ειδών. Στα θυσανόπτερακαταγράφηκαν 9 είδη εκ των οποίων τα 5 αποτελούν νέες καταγραφές για τηνΕλλάδα ενώ για τις αφίδες καταγράφηκαν 8 είδη εκ των οποίων τα 4 αποτελούν νέεςκαταγραφές για την καλλιέργεια του σιταριού στην Ελλάδα. Για το ρύζικαταγράφηκαν 47 είδη και μορφοείδη ακάρεων εκ των οποίων τα 41 αποτελούν νέεςκαταγραφές για την Ελλάδα και ένα εξ αυτών νέο για την επιστήμη είδος το οποίοήταν κοινό με είδος που καταγράφηκε στην καλλιέργεια του σιταριού. Ως προς ταθυσανόπτερα καταγράφηκαν 6 είδη τα οποία αποτελούν νέες καταγραφές ενώ για τιςαφίδες καταγράφηκαν 4 είδη εκ των οποίων τα 2 αποτελούν νέες καταγραφές για τηνκαλλιέργεια του ρυζιού στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρονται τα είδη ακάρεωνTydeus kochi και Tarsonemus waitei αλλά και το είδος θυσανοπτέρου Haplothripstritici και αφίδας Sitobion avenae που καταγράφηκαν και στις δύο καλλιέργειεςΕπιπλέον μελετήθηκαν για τα ακάρεα οι πληθυσμιακοί δείκτες της κυριαρχίαςκαι συχνότητας, ο πλούτος ή αφθονία των ειδών, η βιοποικιλότητα, η ισομέρεια, ηομοιότητα, η χωροδιάταξη, η διασπορά, η εκτίμηση ως ποσοστό του μέσου (μέσου αριθμού ατόμων/δείγμα) αλλά και η πληθυσμιακή διακύμανση των σημαντικότερωνειδών ακάρεων για κάθε καλλιέργεια, ενώ για τα θυσανόπτερα και τις αφίδες ηπληθυσμιακή διακύμανση και η χωροδιάταξη.Λίγα είδη ακάρεων ήταν κυρίαρχα ή σημαντικά και συχνά ή σταθερά. Η αφθονίατων ειδών διέφερε ανάλογα με τα έτη ιδιαίτερα στην καλλιέργεια του σιταριού. Ηβιοποικιλότητα παρουσίασε αυξομειώσεις κατά τα δύο έτη ενώ η ισομέρεια ήταναρκετά σταθερή και για τις δύο καλλιέργειες. Η ομοιότητα μελετήθηκε για τηνπερίπτωση των ακάρεων για την καλλιέργεια και τα ζιζάνιά του καθώς και για τιςδιάφορες περιοχές της καλλιέργειας μεταξύ τους. Ήταν υψηλότερη για τηνπερίπτωση της καλλιέργειας του ρυζιού και των ζιζανίων του καθώς και για τιςδιάφορες περιοχές της καλλιέργειας του ρυζιού. Η χωροδιάταξη ήταν, για τιςπερισσότερες περιπτώσεις ακάρεων των δύο καλλιεργειών, ομαδοποιημένη ενώδιέφερε ανάλογα με τα πρότυπα που εξετάστηκαν. Ο απαιτούμενος αριθμός τωνδειγμάτων καθώς και η παρεχόμενη ακρίβεια στην εκτίμηση διέφεραν ανάλογα με ταείδη που εξετάστηκαν. Ο πληθυσμός των σημαντικότερων ειδών ακάρεωνπαρουσίασε αύξηση από το ξεστάχυασμα και μέχρι το τέλος της καλλιεργητικήςπεριόδου για τις δύο καλλιέργειες.Ο πληθυσμός των θυσανοπτέρων και των αφίδων αυξήθηκε σημαντικά από τηνεποχή του ξεσταχυάσματος και ύστερα ενώ μειώθηκε λίγο πριν τη συγκομιδή. Στουςστάχεις ο πληθυσμός των θυσανοπτέρων και των αφίδων ήταν υψηλότερος σε σχέσημε τα στελέχη στις περισσότερες περιπτώσεις. Η χωροδιάταξη ήταν, για τιςπερισσότερες περιπτώσεις θυσανοπτέρων και αφίδων των δύο καλλιεργειών,ομαδοποιημένη ενώ διέφερε ανάλογα με τα πρότυπα που εξετάστηκαν.Βιοδοκιμή πραγματοποιήθηκε στην περιοχή των Αφιδνών Αττικής με τη χρήσηακαρεοκτόνων και εντομοκτόνων σε σιταγρό προκειμένου να μελετηθεί η επίδρασήτους σε ακάρεα, θυσανόπτερα και αφίδες. Οι δραστικές ουσίες deltamethrin καιbifenthrin προκάλεσαν τη μεγαλύτερη μείωση των αφίδων, θυσανοπτέρων και τωνTydeidae. Η δραστική ουσία fenbutatin oxide παρουσίασε δράση επί των Tydeidae.Πραγματοποιήθηκε επίσης βιοδοκιμή σε ορυζώνα της περιοχής ΑνθήληςΦθιώτιδας με τη χρήση προνυμφοκτόνων κουνουπιών προκειμένου να μελετηθεί ηδράση τους σε πληθυσμούς ακάρεων, θυσανοπτέρων και αφίδων. Οι δραστικέςουσίες s-methoprene, diflubenzuron και spinosad προκάλεσαν σημαντική μείωση σεθυσανόπτερα, αφίδες και ορισμένα είδη ακάρεων.