Μελέτη Φυσιογνωμίας Ζωοτεχνικής Διαχείρισης Αγελαδοτροφικών Εκμεταλλεύσεων Κρεοπαραγωγικής Κατεύθυνσης Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Abstract

Σκοπός της παρούσης διατριβής ήταν η δημιουργία μιας αντιπροσωπευτικής και επικαιροποιημένης τυπολογίας εκμεταλλεύσεων για τον κλάδο των θηλαζουσών αγελάδων στην περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας. Η αναγνώριση των τύπων έγινε για το σύστημα εκτροφής και για το προφίλ του εκτροφέα, με βάση τα δεδομένα που προκύπτουν από ένα στρωματοποιημένο τυχαίο δείγμα κατά Neyman, 66 εκμεταλλεύσεων. Η στρωμάτωση έγινε σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας και ανά τάξη μεγέθους. Τα πρωτογενή δεδομένα συγκεντρώθηκαν μέσω ερωτηματολογίων που αφορούσαν στην καταγραφή (α) κοινωνικών, περιβαλλοντικών, ζωοτεχνικών και οικονομικών παραμέτρων των εκμεταλλεύσεων θηλαζουσών αγελάδων και (β) στάσεων, λήψης αποφάσεων και απόψεων των ιδιοκτητών των εκμεταλλεύσεων.Η πρωτογενής επεξεργασία των συλλεγέντων στοιχείων έγινε με τη χρήση της περιγραφικής στατιστικής. Η ανάλυση των δεδομένων που αφορούν στην κάλυψη των θρεπτικών αναγκών των ζώων, ανέδειξε τόσο την αναγκαιότητα της χρήσης των βοσκοτόπων όσο και της ιδιοπαραγωγής μέρους των συμπληρωματικά της βόσκησης παρεχόμενων ζωοτροφών. Στην οικονομική διερεύνηση ως δείκτης αξιολόγησης των οικονομικών επιδόσεων των εκμεταλλεύσεων, χρησιμοποιήθηκε το ακαθάριστο κέρδος, του οποίου η μέση τιμή υπολογίστηκε στα 40.429,57 ευρώ ανά εκμετάλλευση. Η τυπολόγηση και κατηγοριοποίηση των υποσυνόλων των βοοτροφικών εκμεταλλεύσεων θηλαζουσών αγελάδων, είναι απαραίτητη, για την εκτίμηση του υφιστάμενου επιπέδου βιωσιμότητας και παραγωγικότητας του κλάδου της κρεοπαραγωγικής βοοτροφίας. Οι τυπολογίες μπορούν να εντοπίζουν σε ποιές εκμεταλλεύσεις απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές προκειμένου να γίνουν βιώσιμες και είναι χρήσιμες για την πρόβλεψη μελλοντικών αλλαγών.Η πολυπαραγοντική στατιστική προσέγγιση της παραγοντικής ανάλυσης εφαρμόστηκε σε δύο διαδοχικές αναλύσεις για να αποκαλύψει τις συσχετίσεις μεταξύ (α) 17 αρχικών και σύνθετων μεταβλητών που χαρακτηρίζουν το σύστημα εκτροφής των εκμεταλλεύσεων και (β) 9 αρχικών μεταβλητών ταξινόμησης του προφίλ των ιδιοκτητών εκμεταλλεύσεων. Η στατιστική μέθοδος της ανάλυσης συστάδων χρησιμοποιήθηκε επίσης δύο φορές, για να χαρακτηρίσει και να ταξινομήσει τις εκμεταλλεύσεις σε διαφορετικές ομάδες τύπων εκτροφής και τύπων εκτροφέων. Οι διαφορές μεταξύ ομάδων αξιολογήθηκαν με τη χρήση μονόδρομης δοκιμής ANOVA και χ2.Στην πρώτη πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση το μέγεθος της εκμετάλλευσης καθορίστηκε με βάση τον αριθμό των θηλαζουσών αγελάδων και των συνολικών μεγάλων ζωικών μονάδων. Ο βαθμός εντατικοποίησης του συστήματος εκτροφής αξιολογήθηκε με βάση τη βοσκοφόρτωση των διαθέσιμων ποωδών βοσκοτόπων, του χαρακτηρισμού των βοσκοτόπων, της αποδοτικότητας της εργασίας, του συστήματος σταβλισμού και του επιπέδου των υποδομών. Η παραγωγικά απόδοση των αγελάδων κάθε εκμετάλλευσης αξιολογήθηκε από τους συνολικά κατά έτος απογαλακτισθέντες μόσχους της εκμετάλλευσης. Άλλοι δείκτες που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν το σύστημα εκτροφής ήταν η φυλή των αγελάδων, η τεχνική υποστήριξη και η ασφάλεια των βοσκοτόπων. Η κερδοφορία και η εξάρτηση των εκμεταλλεύσεων από τις επιδοτήσεις εκτιμήθηκε με τη χρήση του ακαθάριστου κέρδους με ή χωρίς την προσθήκη των συνολικών επιδοτήσεων.Από την ανάλυση συστάδων εντοπίστηκαν τέσσερα κύρια συστήματα εκτροφής και ένα διαφοροποιημένο. Πρώτον, προσδιορίστηκε ένα παραδοσιακό, βοσκο-εξαρτώμενο, ημι-εκτατικό σύστημα με χαμηλή κερδοφορία και ισχυρή εξάρτηση από τις επιδοτήσεις. Δεύτερον, αναδείχθηκε ένα βιώσιμο και σχετικά κερδοφόρο, παρά την έλλειψη βοσκοτόπων ημι-εντατικό σύστημα. Το τρίτο ήταν επίσης ένα ημι-εντατικό σύστημα με υψηλή διαθεσιμότητα βοσκοτόπων και χαμηλή εξάρτηση από επιδοτήσεις. Το εντατικό σύστημα εκτροφής θηλαζουσών αγελάδων που αντιπροσωπεύεται από την τέταρτη περίπτωση δεν ήταν βιώσιμο λόγω της απουσίας βοσκοτόπων. Τέλος, το διαφοροποιημένο δεν ήταν ένα καθαρό σύστημα εκτροφής θηλαζουσών αγελάδων.Στην δεύτερη πολυμεταβλητή στατιστική ανάλυση τα δημογραφικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του εκτροφέα, αφορούν στην ηλικία του, την οικογενειακή του κατάσταση, την ύπαρξη ή μη διάδοχης κατάστασης στην εκμετάλλευση και το μορφωτικό του επίπεδο. Η ιδιοπαραγωγή των συμπληρωματικά χορηγούμενων στα ζώα ζωοτροφών αφορούσε στις συνολικά καλλιεργούμενες εκτάσεις γης, το είδος τους και την εκτιμώμενη χρηματική τους αξία. Στα οικονομικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στην παραγοντική ανάλυση συμπεριλαμβάνονται η δαπάνη αγοράς ζωοτροφών και η συνολική ακαθάριστη πρόσοδος κάθε εκμετάλλευσης. Η δεύτερη ανάλυση συστάδων ανέδειξε 3 κύριους τύπους εκτροφέων και ένα διαφοροποιημένο. Ο 1ος τύπος αφορά κυρίως σε παραδοσιακούς εκτροφείς που δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται για αλλαγές στο χρησιμοποιούμενο μοντέλο διαχείρισης της εκτροφής τους. Οι βοοτρόφοι του 2ου τύπου, ασχολούνται αποκλειστικά με την βοοτροφία και δεν παρουσιάζουν στοιχεία που θα τους επιτρέψουν να διαχειρίζονται στο μέλλον την εκμετάλλευσή τους με βιώσιμο τρόπο. Οι μικρότερης ηλικίας εκτροφείς του 3ου τύπου, ιδιοπαράγουν σημαντικό ποσοστό των συμπληρωματικά παρεχόμενων στα ζώα τους ζωοτροφών. Οι διαφοροποιημένοι εκτροφείς συμπίπτουν με τις εκμεταλλεύσεις που εφαρμόζουν διαφοροποιημένο σύστημα εκτροφής. Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα στην παρούσα διατριβή εντοπίστηκαν διαφορετικά συστήματα εκτροφής θηλαζουσών αγελάδων και τύποι εκτροφέων στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Ο συνδυασμός των πολυλειτουργικών νεαρών εκτροφέων που διαθέτουν μεσαίας τάξης μεγέθους εκμεταλλεύσεις, με την εφαρμογή ημιεντατικού συστήματος εκτροφής, παρουσιάζει την υψηλότερη προοπτική βιωσιμότητας.