Ο Ψηφιακός Γραμματισμός Στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση

Abstract

Η ανάπτυξη του Ψηφιακού Γραμματισμού από τους μαθητές αποτελεί, σε διεθνές επίπεδο, έναν από τους κεντρικούς στόχους των Προγραμμάτων Σπουδών Πληροφορικής στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, οι ικανότητες των μαθητών να επικοινωνούν τις ιδέες τους, να δημιουργούν και να λύνουν προβλήματα με ψηφιακά εργαλεία αποτελούν τον πυρήνα των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα συμβάλλοντας καθοριστικά στην προετοιμασία των μαθητών ώστε να κατανοήσουν τον σύγχρονο κόσμο και να συμμετέχουν σε αυτόν ως ενεργοί και υπεύθυνοι ψηφιακοί πολίτες. Βασικός στόχος του Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής του Γυμνασίου είναι οι μαθητές που ολοκληρώνουν την υποχρεωτική εκπαίδευση να αναπτύξουν σε ικανοποιητικό βαθμό τις ψηφιακές ικανότητες, δηλαδή γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές, οι οποίες απαιτούνται για τη συμμετοχή τους ως ενεργοί ψηφιακοί πολίτες στην κοινωνία του 21ου αιώνα. Στη βιβλιογραφία η εκτίμηση των μαθητών για το επίπεδο των ψηφιακών δεξιοτήτων που διαθέτουν καταγράφεται ως σημαντικός παράγων στην ανάπτυξή τους και συνδέεται με τις πραγματικές επιδόσεις τους. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα διατριβή συμβάλει παρουσιάζοντας μία μελέτη των απόψεων μαθητών του Γυμνασίου για τις ψηφιακές ικανότητες που έχουν αναπτύξει ως αποτέλεσμα της εφαρμογής του Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής. Για το σκοπό αυτό αναπτύχθηκε ειδική κλίμακα με πέντε άξονες ψηφιακών δεξιοτήτων: α) χρήση ψηφιακών μέσων, β) αναζήτηση πληροφοριών και επικοινωνία στο Διαδίκτυο, γ) δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου, δ) ψηφιακή ασφάλεια και κουλτούρα, ε) διερεύνηση και επίλυση προβλημάτων με υπολογιστικά εργαλεία. Η ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων, τα οποία αφορούν 1.175 μαθητές μαθητών από 37 Γυμνάσια της χώρας, ανέδειξε ότι οι συμμετέχοντες εκτιμούν ως πολύ καλό το επίπεδο δεξιοτήτων χρήσης του Διαδικτύου, καλό το επίπεδο δεξιοτήτων δημιουργίας ψηφιακού περιεχομένου και ψηφιακής ασφάλειας ενώ θεωρούν ότι έχουν σχετικά ικανοποιητικές δεξιότητες στη χρήση των ψηφιακών μέσων και υπολογιστών. Οι χαμηλότερες τιμές καταγράφηκαν σε σχέση με τις ικανότητες διερεύνησης και επίλυσης προβλημάτων με υπολογιστικά εργαλεία. Τέλος, μέσα από τα αποτελέσματα σχετικά με τη χρήση των ΤΠΕ στο σχολείο και στο σπίτι, η έρευνα αποτυπώνει τη θετική στάση των μαθητών για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση η οποία μπορεί να αποτελέσει μοχλό για την περαιτέρω ανάπτυξή των δεξιοτήτων τους. Από την ανάλυση προέκυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάλογα με το φύλο και την τάξη παρακολούθησης των μαθητών. Τα αγόρια εμφανίζονται να έχουν καλύτερες τεχνικές δεξιότητες και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων ενώ τα κορίτσια δεξιότητες επικοινωνίας και δημιουργίας ψηφιακού περιεχομένου. Με βάση τα ευρήματα, η διατριβή καταλήγει σε προτάσεις για περαιτέρω έρευνα στο πεδίο και την εκπαιδευτική πρακτική με στόχο την ενίσχυση των Προγραμμάτων Σπουδών και του επιπέδου των ψηφιακών ικανοτήτων των μαθητών του Γυμνασίου.