Οι Ανισότητες Στην Αγορά Εργασίας Στο Πλαίσιο Οικονομικής Και Κοινωνικής Ανάπτυξης

Abstract

Το ζήτημα που πραγματεύεται η παρούσα διδακτορική διατριβή αφορά στη μελέτη της αγοράς εργασίας και ειδικότερα των ανισοτήτων που παρουσιάζονται, λόγω διαφοροποιήσεων του ανθρώπινου κεφαλαίου και των αμοιβών/αποδοχών.Ειδικότερα καταγράφονται, αναλύονται και αξιολογούνται μέσα από το θεωρητικό πλαίσιο, την εμπειρική διερεύνηση και τεκμηρίωση, καθώς και τη διατύπωση και ανάλυση διαφόρων πολιτικών, οι βασικές παράμετροι της απασχόλησης, της ανεργίας, καθώς και της εκπαίδευσης που συντελούν στη διαμόρφωση μίας εύρυθμης αγοράς εργασίας, άρα και στην επίτευξη επιθυμητών επιπέδων ανάπτυξης. Οι προαναφερόμενες παρατηρούμενες ανισότητες μπορούν να οδηγήσουν σε περαιτέρω ερωτήσεις. Μία βασική ερώτηση, που προκύπτει και αποτελεί το κύριο ερευνητικό ερώτημα που θέτει η διατριβή, συνδέοντας την οικονομική ανισότητα με την εκπαιδευτική ανισότητα σε μία χώρα στο ευρύτερο πλαίσιο της αγοράς εργασίας και των σχετικών ανισοτήτων, είναι η εξής: Πώς επηρεάζουν τα διαφορετικά εκπαιδευτικά επίπεδα και γενικότερα το ανθρώπινο κεφάλαιο τις εισοδηματικές αποδοχές του ατόμου στην αγορά εργασίας; Η διαφοροποίηση του εκπαιδευτικού επιπέδου μπορεί να μεταφραστεί ως ανισότητα επί των ατομικών αμοιβών, άρα και ως ανισότητα στα πλαίσια της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα, τόσο συνολικά όσο και σε περιφερειακό επίπεδο; Το κύριο ερευνητικό ερώτημα μπορεί να συγκεκριμενοποιηθεί στα εξής επιμέρους:1)«Πώς διαμορφώνεται η αγορά εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα; Εντοπίζονται διαφορές στα βασικά μεγέθη της απασχόλησης και της ανεργίας, τόσο σε επίπεδο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και σε επίπεδο των αντίστοιχων περιφερειών τους;»2)«Κατά πόσο χαρακτηριστικά των εργαζομένων που σχετίζονται με το ανθρώπινο κεφάλαιο (όπως η εκπαίδευση και η εμπειρία) μπορούν να αιτιολογήσουν πιθανές διαφοροποιήσεις στις ατομικές εισοδηματικές αποδοχές στην ελληνική αγορά εργασίας;»3)«Κατά πόσο οι ατομικές εισοδηματικές αποδοχές προσδιορίζονται από μία σειρά ατομικών χαρακτηριστικών (όπως η οικογενειακή κατάσταση, το φύλο, κ.ά) καθώς και την περιφέρεια κατοικίας των ατόμων;»Η μελέτη του τρίπτυχου αγορά εργασίας, ανθρώπινο κεφάλαιο και αμοιβές αποτελεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον ζήτημα. Η ενασχόληση με την αγορά εργασίας και τη διαμόρφωση των ατομικών αποδοχών, μέσω του ανθρώπινου κεφαλαίου, συνιστούν τα βασικά αντικείμενα της διατριβής, που φιλοδοξεί να συμβάλει στον επιστημονικό διάλογο που αναπτύσσεται στην Ελλάδα. Επιπλέον, η ενασχόληση και η μελέτη της αγοράς εργασίας αποτελεί ζήτημα εξαιρετικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, στα πλαίσια των σύγχρονων οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων που μετάθεσαν τα ζητήματα των αγορών εργασίας στο επίκεντρό της οικονομικής ανάλυσης, αφού η λειτουργία της αγοράς εργασίας επιδρά στα άτομα. Εάν προστεθούν και οι διαπιστώσεις που συνδέονται με τις διαφοροποιήσεις των αμοιβών στην αγορά εργασίας και οι οποίες βρίσκονται επίσης, στο επίκεντρο των κοινωνικών επιστημών, ακριβώς γιατί αφορούν βασικές αρχές της ανθρώπινης ευημερίας και ανάπτυξης, τότε τα επιχειρήματα υπέρ της ενασχόλησης της διατριβής με την αγορά εργασίας και τις ατομικές αποδοχές γίνονται ακόμη πιο προφανή. Πράγματι, η κατανόηση της διαμόρφωσης των αποδοχών μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση πολιτικών για την προώθηση της ευημερίας, της ανάπτυξης και τη μείωση της φτώχειας. Τέλος, θα παροτρύνει τον κρατικό μηχανισμό να προβεί στη μείωση των ανισοτήτων, προς αποφυγήν μεταναστευτικών κινήσεων στο εσωτερικό του (από μία περιφέρεια σε μία άλλη) και «διαρροής εγκεφάλων» στο εξωτερικό. Όμως, τι το νέο μπορεί να προσφέρει η παρούσα διδακτορική εργασία στο χώρο των οικονομικών της εργασίας και της περιφερειακής ανάπτυξης; Δύο βασικά επιχειρήματα μπορεί να λειτουργήσουν ως απαντήσεις στο παραπάνω ερώτημα. Το πρώτο αφορά στον ειδικό χαρακτήρα αυτής της μελέτης, που συνδέεται με το εργατικό δυναμικό και την αγορά εργασίας, αναδεικνύοντας την εργασία ως βασικό παράγοντα σε μία κρίσιμη χρονική περίοδο, λόγω της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Το δεύτερο με τη χρήση νέων δεδομένων και την πραγματοποίηση στατιστικών αναλύσεων ικανών να δώσουν μία καλύτερη εικόνα της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Προσδοκάται λοιπόν να φωτίσει σημαντικές πλευρές των εξελίξεων σε περιφερειακό επίπεδο και τις όψεις της εργασιακής πραγματικότητας στην Ελλάδα.