Οικολογία και προστασία του νυχτοκόρακα, Nycticorax nicticorax nycticorax L.,1758, στην τεχνητή λίμνη Κερκίνη του Ν.Σερρών

Abstract

Η παρούσα διατριβή αφορά την οικολογία ενός είδους ερωδιού, του νυχτοκόρακα (Nycticorax nycticorax), που εκπονήθηκε τα έτη 1995 - 1996στη λίμνη Κερκίνη του Ν. Σερρών, μία τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε γιατην αντιμετώπιση των πλημμυρικών παροχών του Στρυμόνα, τη συγκράτησητων φερτών υλών και την άρδευση της πεδιάδας των Σερρών. Στην Κερκίνη βρίσκεται μια από τις μεγαλύτερες αποικίες ερωδιών της Μεσογείου που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα που οφείλονται κυρίως στην αυξομείωση της στάθμης του νερού. Έως το 1995 η αναπαραγωγή των ερωδιών εξελισσόταν σε δύο αποικίες (μία στην παλιά κοίτη και μία στην νέα κοίτη του Στρυμόνα) στις οποίες εκτός από τους νυχτοκόρακες φωλιάζουν κορμοράνοι, λαγγόνες, λευκοτσικνίαδες, κρυπτοτσικνιάδες, χουλιαρομύτες κ.λπ. Το 1996 η αποικία που βρισκόταν στην δυτική όχθη της παλαιάς κοίτης του ποταμού εγκαταλείφθηκε.Οι νυχτοκόρακες φθάνουν στον υγρότοπο το δεύτερο δεκαήμερο του Μαρτίου και κουρνιάζουν στο παραποτάμιο δάσος, στις θέσεις που αργότερα θα αποτελέσουν τους χώρους φωλεοποίησης. Μικρός αριθμός ατόμων ξεχειμωνιάζει στην ευρύτερη περιοχή του υγροτόπου. Ο αριθμός των αναπαραγόμενων ζευγαριών κυμάνθηκε, κατά τα δύο έτη που διήρκεσε η έρευνα, από 900 έως 980. Η ωοτοκία ξεκινάει από το τέλος Μαρτίου έως μέσα Απριλίου κι ενώ το έδαφος έχει κατακλυστεί από νερό βάθους 30 - 50 cm. Οι φωλιές κατασκευάζονται στο εσωτερικό της κόμης των δένδρων (salix sp.) σε μέσο ύψος 2,58 - 3,38 m από την επιφάνεια του εδάφους.Ο μέσος αριθμός αβγών ανά φωλιά κυμάνθηκε από 3,56 το 1995 έως3,61 το 1996. Οι απώλειες των αβγών στην αποικία Α το 1995 ήταν 53,19 %επί του συνόλου των αβγών ενώ στην αποικία Β το αντίστοιχο ποσοστό κυμάνθηκε από 5,20% (1995) έως 9,83% (1996). Κυριότερη αιτία απώλειας αβγών ήταν η κατάκλιση των φωλιών.Ο μέσος αριθμός πτερωθέντων νεοσσών ήταν 2,44 το 1995 και 3,23 το1996, ενώ οι απώλειες στην αποικία Α το 1995 ήταν 36,92% και στην αποικία Β κυμάνθηκαν από 5,20% (1995) έως 14,74% (1996). Οι απώλειες νεοσσών οφείλονταν κατά κύριο λόγο στην κατάκλιση των φωλιών.Η στάθμη της λίμνης κατά το 1995 αυξάνονταν σταθερά μέχρι τα 36,33m a.s.Ι. (27/05) με αποτέλεσμα να κατακλυστεί μεγάλος αριθμός φωλιών.Αντίθετα το 1996 η στάθμη της λίμνης αυξήθηκε απότομα το πρώτο δεκαπενθήμερο του Απριλίου φτάνοντας τα 35,75 m a.s.Ι, στις 15/4, οπότε οι νυχτοκόρακες κατασκεύασαν, αργότερα, τις φωλιές τους πιο ψηλά κι έτσι είχαν μεγαλύτερη επιτυχία αναπαραγωγής.Οι πρώτοι σε σειρά εκκόλαψης νεοσσοί αυξάνονταν καλύτερα από τους επόμενους, ενώ το μήκος του ράμφους προτείνεται ως η καταλληλότερη μέτρηση για την εκτίμηση της ηλικίας νεοσσών του νυχτοκόρακα.Οι νυχτοκόρακες τρέφονται κυρίως την νύχτα εκτός της αναπαραγωγικής περιόδου που τρέφονται καθόλη τη διάρκεια της ημέρας.Περιμένουν αρκετή ώρα κρυμμένοι στη βλάστηση ή στα χαμηλά κλαδιά των δέντρων, πάνω από το νερό, αναζητώντας τα θύματα τους ενώ κάνουν λίγες προσπάθειες σύλληψης τους. Μετακινούνται ελάχιστα και σπάνια κυνηγούν τα θύματα τους περπατώντας. Κατά την αναπαραγωγική περίοδο οι πιο κατάλληλες περιοχές διατροφής του νυχτοκόρακα είναι οι όχθες του Στρυμόνα μέχρι το ύψος της γέφυρας της Βυρώνειας και οι αρδευτικές διώρυγες ανατολικά της Κερκίνης και νότια της υδροληψία Υ2. Καλές περιοχές διατροφής, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι οι μικρές λίμνες που σχηματίζονται από την υποχώρηση της στάθμης του νερού καθώς και οι όχθες της λίμνης.Η τροφή του νυχτοκόρακα αποτελείται κατά 86,47% από ψάρια με κυρίαρχο είδος το σίρκο (Albumus alburnus) (71,47%). Μικρότερη συμμετοχή στο διαιτολόγιο του έχουν τα αμφίβια και τα έντομα. Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου τα πουλιά αφιερώνουν το μεγαλύτερο τμήμα της ημέρας (πλην των ωρών 12:00 - 18:00) αναζητώντας την τροφή τους.