Συνεκτικά Νοητικά Μοντέλα Και Κατακερματισμένη Γνώση

Abstract

Στην έρευνα για τη φύση της γνώσης των μαθητών πριν την κατάκτηση της επιστημονικής άποψης έχουν κυριαρχήσει δύο ανταγωνιστικές θεωρητικές προσεγγίσεις, η πρώτη εκ των οποίων αντιλαμβάνεται την προϋπάρχουσα γνώση ως μία ενιαία θεωρία πλαισίου με επεξηγηματική ισχύ, ενώ η δεύτερη ως ένα σύνολο ημι-ανεξάρτητων τμημάτων γνώσης. Το γεγονός ότι οι δύο προοπτικές συνεχίζουν να παράγουν αντιφατικά εμπειρικά δεδομένα εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες αποτελεί ένα ζήτημα με σοβαρές προεκτάσεις, τόσο θεωρητικές, καθώς περιπλέκει την κατανόηση της γνωστικής διαδικασίας, όσο και εκπαιδευτικές, διότι οι δύο προοπτικές προτείνουν διαφορετική προσέγγιση στη διδακτική μεθοδολογία. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η κατανόηση της φύσης της γνώσης των παιδιών όσον αφορά στο αν αυτή είναι συνεκτική ή κατακερματισμένη, ενώ συγχρόνως επιχειρείται η ανάδειξη των μεθοδολογικών ζητημάτων που άπτονται της έρευνας του πεδίου. Αναζητήθηκαν με τη μέθοδο της Ανάλυσης Λανθανουσών Τάξεων (LCA) συγκεκριμένα νοητικά μοντέλα που έχουν καταγραφεί βιβλιογραφικά για τις έννοιες της Γης και της Δύναμης. Το δείγμα της αποτελείται συνολικά από 1.954 μαθητές ηλικίας 7 έως 15 ετών: στους 502 εξετάστηκε η έννοια της Γης με το κλειστό εργαλείο EARTH-2 και στους 1.452 η έννοια της Δύναμης με το κλειστό εργαλείο Force-RQ. Σε μικρό δείγμα μαθητών ελέγχθηκαν επιπλέον η συνέπεια των απαντήσεων στο χρόνο και η συνέπεια εντός πλαισίου, ενώ παράλληλα εξετάστηκε η επίδραση του φύλου και της ηλικίας και στις δύο έννοιες. Από το σύνολο των αναλύσεων, δεν εντοπίστηκαν ενδείξεις ύπαρξης συνεκτικών νοητικών μοντέλων πέραν του επιστημονικού. Τα ευρήματα αυτά και οι μεθοδολογικές και διδακτικές τους προεκτάσεις συζητούνται διεξοδικά στο πλαίσιο της υπάρχουσας βιβλιογραφίας του πεδίου.