Σχεδιασμός Και Διαχείριση Βιώσιμων Εφοδιαστικών Αλυσίδων Για Τον Αγροδιατροφικό Τομέα

Abstract

Οι σύγχρονες αγροδιατροφικές αλυσίδες εφοδιασμού καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα σύνολο προκλήσεων που εγείρονται παγκοσμίως σε ένα δυναμικά μεταβαλλόμενο περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να είναι αναγκαίος ο στρατηγικός σχεδιασμός και η διαχείριση της βιωσιμοτητάς τους. Οι βιώσιμες εφοδιαστικές αλυσίδες (sustainable supply chains) χαρακτηρίζονται από μειωμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη των εταίρων τους, και προάγουν κοινωνικά ζητήματα όπως η αντιμετώπιση της ανεργίας, η ενίσχυση του εισοδήματος των καλλιεργητών και η αντιμετώπιση της επισιτιστικής ασφάλειας. Ωστόσο, παρόλη την υφιστάμενη έρευνα, η διατριβή καταδεικνύει ότι δεν υφίστανται επιστημονικές μελέτες που να αντιμετωπίζουν ολιστικά το ζήτημα του βιώσιμου σχεδιασμού και της διαχείρισης των δικτύων εφοδιασμού τροφίμων. Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η ανάπτυξη μίας ολοκληρωμένης προσέγγισης λήψης αποφάσεων για το βέλτιστο σχεδιασμό και τη διαχείριση βιώσιμων εφοδιαστικών αλυσίδων αγροδιατροφικών προϊόντων μέσω της ανάπτυξης στρατηγικών και άμεσα εφαρμόσιμων ποιοτικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων και ποσοτικών προτύπων. Συγκεκριμένα, το παρόν ερευνητικό έργο εξελίσσεται σε τρία κύρια μέρη, στα πλαίσια των οποίων διαμορφώνονται τα κατάλληλα μεθοδολογικά πλαίσια ανάλυσης και αναπτύσσονται πέντε (5) ποσοτικά πρότυπα για την αντιμετώπιση καίριων ζητημάτων βιωσιμότητας. Στο πρώτο μέρος της διατριβής αναπτύσσεται ένα ολοκληρωμένο ιεραρχικό πλαίσιο λήψης αποφάσεων για το σχεδιασμό και τη λειτουργία βιώσιμων αγροδιατροφικών εφοδιαστικών αλυσίδων με τον προσδιορισμό των αποφάσεων που χρειάζεται να ληφθούν σε στρατηγικό, τακτικό και λειτουργικό επίπεδο. Στο δεύτερο μέρος της διδακτορικής διατριβής γίνεται εστιασμένη βιβλιογραφική επισκόπηση για κάθε μία από τις συνιστώσες της βιωσιμότητας – περιβαλλοντική, οικονομική, κοινωνική – και αναπτύσσονται τα αντίστοιχα ερευνητικά εργαλεία. Αναφορικά με τη συνιστώσα του περιβάλλοντος, αναπτύσσεται ένα στρατηγικό μοντέλο Δυναμικής Συστημάτων (System Dynamics) για τη διαχείριση του υδατικού αποτυπώματος (water footprint) σε αλυσίδες εφοδιασμού ευπαθών αγροδιατροφικών προϊόντων (Πρότυπο #1). Επιπλέον, αναπτύσσεται ένα στρατηγικό μοντέλο Δυναμικής Συστημάτων για το σχεδιασμό και τη διερεύνηση της επίδρασης εναλλακτικών πολιτικών στην προώθηση της χρήσης αγροτικών αποβλήτων για οικιακή θέρμανση (Πρότυπο #2). Εν συνεχεία, αναφορικά με την οικονομική συνιστώσα, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα πρωτογενούς έρευνας στην Ελληνική αγορά τροφίμων. Παράλληλα, διερευνώνται κύριοι δείκτες μέτρησης επίδοσης και αναπτύσσεται ένα μεθοδολογικό πλαίσιο για την αντικειμενική αξιολόγηση του οικονομικού αντικτύπου που επιφέρει η εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών σε κάθε στάδιο μίας αγροδιατροφικής αλυσίδας εφοδιασμού. Τέλος, αναφορικά με την κοινωνική συνιστώσα, παρατίθεται κριτική ταξινόμηση των προκλήσεων της διατροφικής ασφάλειας στον ανεπτυγμένο κόσμο και αναπτύσσεται ένα μοντέλο Δυναμικής Συστημάτων για την ανάδειξη της ανάγκης προώθησης των μικρών καλλιεργειών και των προϊόντων τους στην αγορά (Πρότυπο #3). Πρόσθετα, διερευνάται το πρόβλημα της εξυπηρέτησης πελατών για μία εφοδιαστική αλυσίδα αναλώσιμων προϊόντων τροφής με χρήση δύο προμηθευτών: ενός κύριου προμηθευτή και ενός έκτακτου προμηθευτή που ενεργοποιείται σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης (Πρότυπο #4). Στο τρίτο μέρος της διδακτορικής διατριβής αναπτύσσεται το κατάλληλο πλαίσιο αξιολόγησης και γίνεται επιλογή των απαραίτητων κύριων δεικτών μέτρησης επίδοσης βιωσιμότητας των δραστηριοτήτων σε εφοδιαστικές αλυσίδες βιολογικών προϊόντων (Πρότυπο #5). Συμπερασματικά, ο σχεδιασμός και η διαχείριση των βιώσιμων αγροδιατροφικών δικτύων εφοδιασμού αποτελούν σύνθετα προβλήματα, καθώς εμπεριέχουν ένα μεγάλο σύνολο αλληλένδετων μεταβλητών απόφασης και παραμέτρων. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα διατριβή παρέχει νέα μεθοδολογικά εργαλεία για την υποστήριξη της λήψης των σχετικών αποφάσεων, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα σε πραγματικό περιβάλλον.