Монгол Үүлдрийн Азарганы Төмсөгний Морфо-Гистологийн Судалгааны Зарим Үр Дүн

Abstract

Мал аж ахуйн эрдэм шинжилгээний хүрээлэн2 Монголын малзүйч, үлжүүлэгчдийн холбоо Цахим шуудан: gbdmo5@yahoo.com, d_samdanjamts@chinggis.com Азарга, гүүний бэлгийн ба биеийн бойжилт зөв явагдсанаар мал сүрэг хэвийн хэмжээнд нөхөн үржих боломж бүрдэнэ [1]. Азарганы үржлийн чанар, ирээдүйд өгөх ашиг шимийн хэмжээг аль болох өсвөр насанд тодорхойлох нь хээлтүүлэгчийг удаан хугацаагаар үржилд зохистой ашиглах, нийт сүргийн чанарыг сайжруулахад чухал ач холбогдолтой [2].Азарганы нөхөн үржих чадварт зан араншин, эрүүл мэнд, нас, арчилгаа маллагаа, байгаль, цаг агаар чухал нөлөөтэй байдаг. Түүнээс гадна азарганы үржлийн эрхтэн систем, үрийн хэмжээ, чанарыг тодорхойлох нь зайлшгүй бөгөөд үүнийг өөрийн орны нөхцөлд монгол адуунд судлах шаардлагатай юм [1].Азарганы үржлийн эрхтэн систем нь хуухнаг, төмсөг, үр дамжуулагч, бэлгийн дагавар булчирхайнууд, чив зэргээс тогтоно [3]. Азарганы төмсөг нь зуйван хэлбэртэй, хос эрхтэн бөгөөд хэвийн үедээ дунджаар 150-300 гр жинтэй, 5-8 см өргөн, 6-7 см өндөр, 8-14 см урттай байдаг. Төмсөгний хэмжээнд үүлдэр, нас, улирал, нөхөн үржихүйн байдал нөлөөлдөг. [4].Эр эс боловсрох гол эрхтэн болох азарганы төмсөгөнд ultrasonography-ийн аргаар хэмжилт хийхэд төмсөг хоорондын зай дунджаар 37-51 мм, төмсөгний уурган бүрхүүлийн жин азарганы нас, улирлаас хамаарч 29-40 гр, төмсөгний жин 151-250 гр байжээ [5].Хээлтүүлгийн улиралд азарганы үржлийн эрхтэнд үзлэг шалгалт байнга хийх нь аливаа өвчний оношийг цаг хугацаанд нь зөв тодорхойлох боломжтой. Тухайлбал төмсөгний тахир сувганцар дахь эр эсийн сөнөрөл, доройтлын шалтгааныг 1-рт азаргыг харайлгаж үр өгч байгаа эсэх, 2-рт авсан үрийн чанарын үзүүлэлтийг, 3-рт эр эс огт байхгүй бол үржлийн эрхтэн системийг оношилж, бөглөрөл үүссэн, тэжээлэг, маллагаа ямар байгаагаар тодорхойлж болно. Ингэж оношийг зөв тогтоосноор эмчилгээний үр дүн, бусад асуудал шийдвэрлэгдэнэ [6].Адууны төмсөгний тахир сувганцар дахь сертолийн эсийн тоо нь эр эсийн хөгжилд чухал нөлөөтэй. Эр эс, сертолийн эсийн тоо нь эерэг хамааралтай болохыг судлаачид туршилтаар баталжээ. Төмсөгний жин, сертолийн эсийн тоо, эр эсийн тоон хамаарлыг нас гүйцсэн адуунд судалж, сертолийн эсийн тоо төмсөгний жин r=0.85, төмсөгний жин, өдөрт боловсрох эр эсийн тоотой (r=0.89), сертолийн эсийн тоо А хэлбэрийн анхдагч эсийн тоотой (r = 0.81), А хэлбэрийн анхдагч эс, төмсөгний жин (r=0.80) шүтэлцээтэйг тогтоосон байна [7].