No abstract

Van kinderen in de leeftijd tot 16 jaar die kanker hebben, overleeft tegenwoordig 70% de ziekte. Volgens schattingen heeft in de westerse wereld in het jaar 2010 e´e´n op de 250 volwassenen als kind kanker gehad. De vraag is nu of de biologische genezing ook gepaard gaat met een ongestoorde mentale ontwikkeling en goede kwaliteit van leven. Als de ziekte gelokaliseerd is in, of wanneer de behandeling aangrijpt op het centraal zenuwstelsel bestaat de kans op een verslechterd cognitief functioneren.In dit artikel worden met name de potentie¨le, blijvende neuropsychologische gevolgen van een behandeling voor leukemie of een hersentumor besproken. Ruim de helft van de kinderen met kanker lijdt aan leukemie of heeft een hersentumor. Aan de orde komen zowel de literatuur als eigen onderzoek. Daarnaast bespreken we de mogelijke gevolgen van de verkregen cognitieve schade voor de schoolloopbaan en geven we richtlijnen voor de praktijk als de vraag wordt gesteld of leerproblemen in verband staan met de doorgemaakte behandeling.In Nederland krijgen ongeveer 400 kinderen per jaar kanker, waarvan ongeveer 120 leukemie en ongeveer 100 een hersentumor (Visser et al., 1994). Overige kwaadaardige aandoeningen zoals lymfomen, weke-delensarcomen, neuroblastomen en bottumoren komen veel minder voor. Hoewel kanker bij kinderen een zeldzame ziekte is, vormt het toch de derde doodsoorzaak in de leeftijdsgroep tot 16 jaar (Visser et al., 1994). De behandeling van een kwaadaardige aandoening kan bestaan uit chirurgie, radiotherapie (bestraling) of chemotherapie (toedienen van celdodende medicijnen) of een combinatie van deze behandelingen.Irreversibele schade door radiotherapie of chemotherapie kan ontstaan wanneer ook cellen van het gezonde weefsel blijvend worden aangetast. Of, en ik welke mate, en in welk orgaansysteem iatrogene schade ontstaat, is afhankelijk van de leeftijd van het kind en van de aard, dosering en combinatie van toegediende middelen. Bestraling of hooggedoseerde, systemische chemotherapie kan behalve ongewenste effecten op het brein en dus het mentale functioneren ook schadelijke gevolgen hebben voor andere organen. Als de gevolgen van chirurgie ook worden meegerekend blijkt dat meer dan de helft van alle kinderoncologische patie¨nten 15 jaar na diagnose somatische of (neuro)psychologische problemen of cosmetische afwijkingen heeft ten gevolge van de behandeling (Postma et al.,1999). Wij zullen ons nu vooral richten op de blijvende cognitieve disfuncties na een behandeling met intensieve chemotherapie en/of bestraling van het brein. Leukemiebehandeling en methodologie van het neuropsychologisch onderzoekEr zijn verschillende vormen van leukemie, maar in dit artikel wordt uitsluitend gerefereerd aan acute lymfatische leukemie (ALL), met 80% de meest voorkomende vorm van leukemie op de kinderleeftijd. ALL wordt gekenmerkt door een ongecontroleerde groei van onrijpe lymfocyten (witte bloedcellen) en ontwikkelt zich in het beenmerg. Vervolgens verspreiden de leukemiecellen zich door het lichaam en kunnen andere organen...