Burada biz, önce ictihad ve taklid'in kısa bir tanımını yapmak, sonra da İslam hukuku tarihinde ictihad'ın geçirdiği devirler, taklid'in hüküm sürmeye başlama nedenleri, müctehidlcrin tabakaları ve konumuzla ilgili tartışmalar üzerinde kısaca durmak istiyoruz. "İctihad" (,)~\) sözü Arapça "c-h-d" (4:ı:-) kökünden gelir ve • J güçlük demektir. Aynı kökten gelen "cuhd" (..Lf-:ı:-) kelimesi ise takat, güç demektir. Sözlük yönünden ictihad, çalışmak ve elden gelen çabayı harcamak, cehd ve gayret etmek anlamlarına gelir. Terim olarak ictihad'ı, İslam hukukçuları genellikle, "Fakihin şer'iameli bir hükmü ayrı ayrı delilleriyle ortaya koymak için veya şer'iameli bir hüküm üzerinde kesin bir kanaata varmak amacıyla bütün gücünü sarfetmesidir." biçiminde tanımlamaktadırlar. İmam Şafii ise, hukuki istidlal prensiplerinden biri olan kıyası ictihadla aynı saymış ve "ictihad kıyastır" demiştir!. Bilindiği gibi, ictihad yapan bilgine de "müctehid" denilmektedir. "Taklid" (.I)Z) sözü de Arapça "k-I-d" (ili) kökünden tmetiImiştir. Bu terimin sözlük anlamı ise, kişinin boynuna gerdanlık ve kılıç gibi birşeyasması veya takmasıdır. İslam hukuku terminoloji!>indc taklid, "kişinin doğrudan doğruya başkasına uyması veya bir delile dayanmaksızın şer'i-ameli bir konuda başkasının görüşünü bcnimsemesidir." Bu şekilde başkasının görüşünü benimseyen kimseye de "mukallid" denir. Genellikle hukukun kaynakları, yazılı ve sözlü olmak üzere, ikiye ayrılır. Kanunnameler, tüzük ve yönetmelikler yazılı kaynakları; örf ve adetler ve ictihada dayanan, yani yazılı olmayan hususlar da sözlü kaynakları teşkil ederler. İlk devirler için İslam hukukunun yazılı diyebile

No abstract

No abstract

No abstract

Re'yve letihad'm Tarifi: 1) Re')', Arapça "raa" (<.Si.J) fiilinin masdarı olup sözlük anlamı, düşünmek vẽ örmektir. Latinee "opinio" sözeüğüne tekabül etmektedir. Daha sonra "re'y"j aynı kökten gelen mef'ul iıoim, yani "düşünülen ve görülen" şeyanlamında kul. lanıldığı gibi, terim ol~rak, düşünüp taşındıktan ve doğru olan ciheti anlamak için araştırmad~bulunduktan sonra varılan kanaat ve görüş anlamına gelmektedir. Fıkıh Usulünde, hakkında nass bulunmayan konulardaki ictihad'ın temeli olan re'y, İslam hukukunun gösterdiği düşünme yollarından gitmek suretiyle yapılan akli bir faaliyettir.' Re'y'i, İslam hukukçuları genelolrak ikiye ayırırlar: a) Muteber olan re'y. Buna "memduh re'y" denilmektedir ki övülrnüş olan re'y demektir. İslam'ın ruhuna uygun olup eiddi bir araştırma ve kafa yor-, manın ürünü olan re'yler bu kısma girer. Sahabilerden itibaren büyük müetehidler trafından beyan edilen re'yler böyledir. i b) Muteber olmayan re'y. Buna da "mezmun re'y" denilmektedir ki kınanmış olan re'y demektir. İslam'ın ruhuna aykırı olan indi rey'ler de bu kısmã irer. Bu türlü re'yleri kasdederek Hz. Ömer, "Re'y sahibIerinden sakınınız; çünkü onlar, sünnetlerindüşmanıdırlar; hadisleri öğrenip hıfzetmekten aeiz oldukları için re'y ile konuşurlar ve böyleee hem kendileri saparlar, hem de başkalarını saptırırlar." 2 demiştir. Bu türlü re'yleri kınayan birçok rivayet ve hadisler vardır. Biz, bu konuda sadece şu hadı.;'i nakletmekle y,~tiııeceğiz: Abdullah h. Amr, Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah, size ilmi verdikten sonra onu zorla söküp geri almaz. Ancak sizden onu, alimleri ilimieriyle birlikte öldürmek suretiyle söküp alır ve geriye kara cahil.